Shabdona Shikhar

SR No.: 006003
Original Sutra Author: N/A
Author: Vaibhavratnavijay
Publisher: Raj Rajendra Prakashan Trust
Publication Year: 2011
Total Pages: 700
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Dictionary
File Size: 30 MB

Page 66

(નટ, નર્તક, નાચ-ગાન કરનારો) ભક્તકવિ મહાન યોગીરાજ શ્રીઆનંદઘનજીએ એક પદમાં ગાયું છે કે, જેમ નટો ચોકમાં નાચે છે, આશ્ચર્યકારી ખેલ કરી બતાવે છે, લોકોને ખૂબ મનોરંજન પૂરું પાડે છે પરંતુ, તેનું ચિત્ત તો એકમાત્ર દોરડા પર કેન્દ્રિત રહે છે, તેમ સમકિતી જીવ સંસારમાં કર્મજન્ય વિવિધ પ્રકારના વેશો ભજવે છે, પણ તેનું ચિત્ત તો એકમાત્ર મોક્ષ પ્રત્યે કેન્દ્રિત થયેલું હોય છે. મંજુડા -કુર (પુ.) (ખીંટી) કેટલાય ભવોમાં જાણે અજાણ્યે કરેલા સુકતો અને પુણ્યના કારણે દશ દૃષ્ટાંતે દુર્લભ એવો મનુષ્ય જન્મ પ્રાપ્ત થયો છે, મળેલી આ તકને વિશિષ્ટ ધર્મારાધના દ્વારા સુધારવાની જગ્યાએ આપણે જાણે કે આપણને મળેલો આ જન્મ શાશ્વત હોય તેમ ધર્મારાધના, સુકતોને ખીંટીએ લગાવીને માત્ર ભૌતિક સુખોપભોગ અને પૈસા કમાવામાં જ લાગેલા છીએ, अंकुत्तरपास - अङ्कोत्तरपार्श्व (त्रि.) (ઉપરની બાજુ અંકરન્નમય જેની છે તે, ઉપરના ભાગે અંકરત્નમય દ્વારવાળું) સુર - [(.) (અંકુર, પાંદડાનો પ્રથમ ફૂટેલો ફણગો 2. લોહી 3. રોમ) જેમ સૂર્યના અત્યંત તાપથી કે અગ્નિ આદિના સંયોગથી સંપૂર્ણ બળી ગયેલા બીજમાંથી અંકર ઊગતો નથી તેમ અરિહંત દેવોની ભક્તિ તથા તેઓની આજ્ઞાના પૂર્ણ પાલન દ્વારા કર્મબીજનું દહન થતાં ભવરૂપી અંકુર નાશ પામે છે. મંજુર - અંશ (કું.) (હાથીને મારવાનું અંકુશ 2. ગુરુવંદનનો એક દોષ 3. પ્રતિબંધ 4. દેવાર્શન હેતુ વૃક્ષના પાંદડા છેદવાનું સંન્યાસીનું એક ઉપકરણ 5. દેવવિમાન વિશેષ 6. અંકુશાકારે ખીંટી) ગુરુ ભગવંત જ્યારે આરામમાં ન હોય, આસન ઉપર બેસેલા હોય ત્યારે જ તેઓને વંદન કરવા જોઈએ. વંદન કરવા માટે જેમ અંકશ દ્વારા હાથીને તેમ આરામમાં રહેલા કે કોઈ કાર્યમાં વ્યગ્ર ચિત્તવાળા ગુરુ ભગવંતનો હાથ કે તેમનું કોઈ ઉપકરણ પકડીને, ખેંચીને તેમને વંદન કરવા માટે બેસાડવાથી અથવા હાથીને અંકુશ લગાડવાથી જેમ માથું ઊંચું-નીચું કરે તેમ વંદન કરતી વખતે કરવાથી ગુરુવંદનનો અંકુશ નામનો દોષ લાગે છે. સT - પ્રશા (ત્રી.) (અનંતનાથ ભગવાનના શાસનદેવી) ઉજવળ દેહકાંતિવાળા પદ્માસનમાં બેસેલા ચાર હાથમાંથી જમણા બે હાથમાં ખડ્રગ અને નાગપાશ તથા ડાબા બે હાથમાં અનુક્રમે ઢોલ અને અંકશને ધારણ કરનારા તે અનંતનાથ ભગવાનનાં શાસનદેવી ! ધર્મકાર્યમાં અમારા વિઘ્નોનો નાશ કરો. अंकेल्लणपहार - अंकेल्लणप्रहार (पुं.) (ઘોડા આદિને ચાબુક દ્વારા કરાતો પ્રહાર, ચાબુકનો માર-ઘા). ઉદંડ ઘોડાને જેમ ચાબુકના પ્રહાર દ્વારા કાબુમાં રાખવામાં આવે છે તેમ મનરૂપી અશ્વને ઉન્માર્ગે જતો રોકવા માટે જિનભક્તિ તથા જિનાગમોના પઠન-પાઠન ચાબુકના પ્રહાર સમાન છે. સંશો - સંક્રોટ (4) (a)() (અંકોલ વૃક્ષ, જે ગંધયુક્ત પુષ્પવાળું, ખીલા જેવા આકારના મોટા કાંટાવાળુ અને રક્તવર્ણી ફળવાળું હોય છે.) સંજોક8 - સંજોટ (4) તે (.) (અંકોલનું તેલ) અંકોલનું તેલ અનેક પ્રકારના અસાધ્ય રોગોમાં ચમત્કાર સર્જે છે. તંત્ર પ્રયોગોમાં તેને ઘણું મહત્ત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. આ તેલ કૌતુકકારી ગણાય છે પણ વનસ્પતિતંત્રમાં એને પ્રાપ્ત કરવાની વિધિ ઘણી જ અટપટી અને દુ:સાધ્ય વર્ણવાઈ છે. માટે જ કહે છે કે