________________
વિભાગ-૨
શકિત જે વિશ્વને ટકાવી રાખે છે
૧૭. ચડિયાતો નિયમ
('નોધ'માંથી)
યંગ ઃ (૧૧-૧૦-૧૯૨૮)નાં ‘ઈશ્વર 'ના લેખ વાંચી એક વાચકે એમર્સનમાંથી નીચેનો સુંદર ઉતારો મોકલ્યા છે :
‘‘આપણી આસપારા પ્રતિદિન શું ચાલી રહ્યું છે તેને જરા વિચાર કરતાં આપણે જોઈ શકીશું કે આપણી ઈચ્છાશકિતથી ચડિયાતો નિયમ બધા બનાવોનું નિયંત્રણ કરી રહ્યો છે. આપણે દુ:ખ વેઠીને જે મહેતન કરી રહ્યા છીએ તે અનાવશ્યક અને નકામી છે; કેવળ આપણા સીધાસાદા ને સ્વયં-કુરિત કાર્યમાંથી જ આપણને બળ મળી રહે છે અને આજ્ઞાપાલનને સંતોષ અનુભવવાથી આપણે દેવી બનીએ છીએ. શ્રદ્ધા અને પ્રેમ, વિશ્વાસપૂર્ણ પ્રેમ આપણી ચિંતાનો ભારે બોજ હળવો કરે છે. ઓ મારા બંધુઓ ! ઈશ્વર છે જ. આપણામાંનો કોઈ વિશ્વનું કંદ અતિ ન કરી શકે તે માટે પ્રકૃતિના કેન્દ્રમાં અને મનુષ્યમાત્રની ઈચ્છાની પર આત્મતત્ત્વ રહેલું છે.
‘‘આપણે આપણું જીવન જીવીએ છીએ તેના કરતાં તે ઘણું વધારે સાતુંસીયું થઈ શકે એ બોધપાઠ આપણને બળાત્કારે શીખવવામાં આવે છે. દુનિયા આજે છે તેના કરતાં એક વધારે સુખ સ્થાન થાય તેમ છે; સંઘર્ષની, ઉત્પાતની, નિરાશાની, હાથ ઘસવાની કે દાંત કચકચાવવાની કંઈ જ જરૂર નથી; આપણે જ આપણાં અનિષ્ટો ખોટી રીતે ઊભાં કરીએ છીએ. આપણે પ્રકૃતિના આશાવાદમાં ૬ખલ કરીએ છીએ.'
આપણને જરાકે શ્રદ્ધા હોય તો આપણી આસપાસ સર્વત્ર આપા ઈશ્વર અને તેના પ્રેમને જોઈ શકીએ.
વન રૂન્ડિયા, ૧૫-૧૧-૧૯૨૮, પા. ૩૮૦
