________________
૧૬. હિંદુ ધર્મમાં સંતાન છે ?
એક પત્રલેખક જણાવે છે :
“કેટલાક મહિના પહેલાં કેટલીક ધાર્મિક વિચારસરણીઓ તથા ઈશ્વરના અસ્તિત્વ વિશેની શ્રદ્ધા વિશેનો મારો જે પત્ર આપે છાયો હતો, એનું મથાળું તેના લખાણને પૂરો ન્યાય આપે એવું નહોતું. હવે હું એના (સેમિટિક માન્યતાઓ મુજબ) પ્રતિસ્પર્ધી અંગે એક પ્રશ્ન પૂછવા લલચાયો છું. આપનાં લખાણો તથા ભાષણમાં આપ એનું નામ, બેશક, બહુ અસરકારક રીતે વારંવાર વાપરો છો. આપના તા. ૬-૮-૧૯૨૫ના અંકનો લેખ “સેનાનની જાળ' એનો નમૂનો પૂરો પાડે છે પ્રિસ્તીઓના સેમિટિક સંપ્રદાય મારફત સેતાનના અસ્તિત્વમાં માનવાનું શીખેલા લોકોની ભાષામાં આપ લખી કે બોલી રહ્યા હતા તેથી માત્ર વાકછટાની અસર ઉપજાવવા માટે જ એ શબ્દ વપરાયો હોય તે મારે કશું કહેવાનું નથી. પરંતુ જે લેખને ઉપર ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે તેમાં બીજી બબન રહાથે આપ સંતાનના અસ્તિત્વમાં માનતા હો એવું અવશ્ય સૂચિત થાય છે. મારા નમ્ર મત અનુસાર એ માન્યતા હિંદુ ધર્મને જરાયે બંધબેસતી નથી. માનવ વારંવાર શા કારણે પતન પામે છે એવા અર્જુનના પ્રશ્નના જવાબમાં શ્રીકૃષ્ણે કહ્યું : નામ ૫: ધ : (એ કામ છે, એ કોય છે). હિંદુ માન્યતા અનુસાર એવું જણાશે કે આપણને ભુલાવનાર કોઈ આપણાથી બહારની વ્યકિત નથી, તેમ તે કેવળ એક એટલે ઈશ્વર પણ નથી; કેમ કે શાસ્ત્રોની ગણતરી અનુસાર માનવના છે શત્રુઓ છે : કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ, મદ અને મત્સર. આ પરથી એ ચોખ્યું છે કે હિંદુ ધર્મમાં રહેતાનને સ્થાન નથી. શેતાન, પતન પામેલા દેવદૂત, લલચાવનાર, અગર ફ્રેંચ લેખક (આનાનોલ ફા) જણાવે છે તેમ ઈશ્વરનો વહીવટદાર છે? આપ નો હિંદુ છો છતાં સાચેસાચ સંતાન છે એવી માન્યતા ધરાવનાર તરીકે આપ કેમ બોલી કે લખી શકો ? ''
આ પત્રલેખક વંશ વિના વાચકોના સારી રીત પરિચિત છે. એ ભાઈ એટલા બધા જાગ્રત છ ક જ અર્થમાં હું સંતાન શબ્દ વાપરું છું તે તેઓ રામજી ન શક એમ બને જ નહીં. પણ એ ભાઈમાં મેં એક એવી વૃત્તિ જાઈ છે કે હજુ પણ ગેરરામજ થવાનો સંભવ હોય એવી ઘણી બાબતોમાં અગર તો જેનો વધારે વિરતૃન ખુલાસો કરવાનું આવશ્વક જણાય તમાં, તે મારી પારાથી વધારે રસ્પષ્કતા કરાવ્યા વિના રહેતા નથી. મારી માન્યતા પ્રમાણે હિંદુ ધર્મની ખૂબી અની સર્વગ્રાહી સમાવેશ કરવાની વૃત્તિમાં રહેલી છે. મહાભારતના આપે દષ્ટિવાળા લેખક પોતાની માન કુતિ વિશે જે કહ્યું છે તે હિંદુ ધર્મ