________________
હિંદુ ધર્મનું હાર્દ સીતાપતિ નથી મઢ્યા, પણ સીતા પતિની અર્થ વ્યાપક થયા. સંસાર આમ જ ચાલે ને વિકસે છે. જેનાં રામ દશરથ રાજાના કુમાર જ રહ્યાં તેના રામ સર્વવ્યાપી ન થઈ શકે. પણ સર્વવ્યાપી રામના પિતા દશરથ પણ સર્વવ્યાપી થઈ જાય છે. આ બધા મનના તગ છે એમ કહી શકાય. ‘‘જેસી જિસકી ભાવના વૈસા ઉસકા હોય .'' આમાં બી. ઉપાય હું નથી જોતો. બધા ધર્મ આખરે એક જ હોય, તો બધાનું એકીકરણ કરવાનું છે. જુદા તો પડયા જ છીએ, અને જુદા સમજીને એકબીજા સાથે લડીએ છીએ. થાકીએ ત્યારે નાસ્તિક બનીએ છીએ. પછી તો નથી ઈશ્વર રહતો કે નથી બીજું કંઈ. રહ છે ખાલી અહં. જ્યારે એમ જાણીએ કે, આપણે કંઈ જ નથી, જે છે તે ઈશ્વર જ બધું છે ત્યારે દશરથનંદન રામ સીતાપતિ છે, ત-લક-માણના ભાઈ પણ છે અને નથી પણ. જે દશરથનંદન રામને ન માનવા છતાં બધાની પ્રાર્થનામાં બેસે છે તેની બલિહારી. આ બુદ્ધિવાદ નથી, હું જે કરું છું, માનું છું, તે બતાવી રહ્યો છું.
ઝિનવંધુ, ૨૨-૯-૧૯૪૬, પા. ૩૩૨
૧૨૧. રામનામ દ્દયસ્થ થવું જોઈએ (‘પ્રશ્નપેટીમાંથી હિંદુસ્તાનીમાંથી ભાષાંતર)
પ્ર. – કોઈની સાથે વાતચીત કરતી વખત, કંઈ કઠણ કામમાં મગજ રોકાયેલું હોય ત્યારે અથવા આંચિંતા ગભરાટના વગેરે પ્રસંગોએ પણ હૃદયમાં રામનામનો જપ થઈ શકે ? આવી સ્થિતિમાં પણ કોઈ જપ કરતા હોય તો તે કેમ કરતા હશે ?
ઉ. – અનુભવ કહે છે કે માણસ ગમે તે સ્થિતિમાં હોય, ઊંઘતા કેમ ન હોય, જે ટેવ પડી ગઈ હોય ને રામનામ દયસ્થ થઈ ગયું હોય તો જ્યાં સુધી હૃદય ચાલે છે ત્યાં સુધી દયમાં રામનામ ચાલતું રહેવું જોઈએ. એમ ન બને તે કહેવું જોઈએ કે, માણસ જે રામનામ લે છે તે કેવળ તેના ગળામાંથી નીકળે છે; અથવા કોઈ કોઈ વાર
