________________
વહેમ વિ. શ્રદ્ધા
१२६
(પ્રાર્થના કરીએ'માંથી)
માણસ જ્યારે ઠાં પડે છે ત્યારે તે ઉઠાડવા માટે ભગવાનને પ્રાર્થના કરે છે. એ નોધારાનો આધાર છે, એવી અંક તામિલ કહેવત છે. વિટાની ભયાનક વિપત્તિ માણસને દિમૂઢ બનાવી દે છે. પુનર્ધટનાના સર્વ પ્રયત્નો એની આગળ ફાંફાં છે. એ આફત વિશે પૂર્ણ સત્ય તો કદાચ કદી નહીં જાણી શકાય. મરી ગયેલા માણસા ફરી જીવતા થઈ શકવાના નથી.
મનુષ્યથી થઈ શકે એટલા પ્રયત્ન તો કરવો જ જોઈએ. જે લોકો પાછળ રહી ગયા છે તેમને મદદ અપાવી જ જોઈએ. જેટલી પુનર્ઘટના થઈ શકે એવી હશે તેટલી કરવામાં આવશે જ. પણ આ બધું ને એ જાતનું બીજું ઘણું પ્રાર્થનાની અવેજીમાં કદી ન ચાલી શકે.
પાણ પ્રાર્થના કરવી જ શા માટે? ઈશ્વર જો હોય તો તેને આ બનાવની ખબર નહીં હોય ? એને પ્રાર્થના કરીએ તો જ શું એ પોતાનું કર્તવ્ય કરી શકે?
ના, ઈશ્વરને કશાની યાદ આપવાની જરૂર નથી. એ તો દરેક જણના હૃદયમાં વસે છે. એની રજા સિવાય કંઈ જ બનતું નથી. આપણી પ્રાર્થના એ તો આપણા હૃદયનું શોધન છે. પ્રાર્થના આપણને યાદ દેવડાવે છે કે એના આધાર વિના આપણે નિરાધાર છીએ. પ્રાર્થના વિના – ઈશ્વરના આશીર્વાદ વગર મનુષ્યનો ગમે એટલો પુરુષાર્થ ફોગટ છે એવા ચોકકસ ભાન વગર – કોઈ પણ પુરુષાર્થ પૂરો થવાનો નથી. પ્રાર્થના આપણને નમ્રતા શીખવે છે. એ આત્મશુદ્ધિ કરવાનું, અંતરને શોધવાનું ઉદ્દબોધન કરે છે.
બિહારના ધરતીકંપ વખતે મેં જે કહેલું કે મારે અત્યારે પણ કહેવું જોઈએ. દરેક ભૌતિક આપત્તિની પાછળ ઈશ્વરનો હેતુ રહેલો હોય છે. સંપૂર્ણતાએ પહોંચેલું વિજ્ઞાન આજે જેમ ગ્રહણો વિશે આપણને કહે છે તેમ એક દિવસ ધરતીકંપ ક્યારે થવાના છે એની પણ અગાઉથી ખબર આપી શકે એ સંભવિત છે. એ માનવીબુદ્ધિનો એક નવો વિજય
