Page Text
________________
કે ચારિત્ર અને જ્ઞાન બન્ને અશુધ્ધ છે. (૨) નિગોદમાં રહેલો જીવ કે જેને તત્ત્વવિચાર જેટલો જ્ઞાનનો ઉઘાડ નથી પણ કયારેક પોતાના ઉપાદાનથી ચારિત્રમાં મંદકષાયરૂપ વિશુદ્ધિના બળે ત્યાંથી નીકળીને મનુષ્ય થાય એવા પરિણામ કરે છે. અહીં જ્ઞાનની ગતિ અશુધ્ધ અને ચારિત્રમાં મંદકષાયરૂપ વિશુધ્ધતા છે. એટલે નિમિત્ત અશુધ્ધ અને ઉપાદાન શુધ્ધ એ બીજો પ્રકાર તેને લાગુ પડે. આ દૃષ્ટાંત બીજા પણ જીવોને લાગુ પડી શકે. નિગોદમાં રહેલા જીવને પરિણામની સ્વતંત્રતા હોવાથી ચારિત્રગુણના ઉપાદાનનાં બળે મંદકષાય કરી, શુભ પરિણામ વડે ત્યાંથી નીકળી મનુષ્ય થાય છે, ભલે જ્ઞાન અપેક્ષાએ વિચાર શાકેત નથી છતાં પણ. (૩) જેને તત્વ વિચારની શકિત જેટલો જ્ઞાનનો ઉઘાડ થયો છે, પણ પરિણામ સંકલેશરૂપ જ વર્તે છે, પાપ વિચારમાં જ પડયા છે, આત્મહિતનો વિચાર કરવા જેટલા વિશુધ્ધ પરિણામ કરતાં નથી, તો તેને નિમિત્ત શુદ્ધ અને ઉપાદાન અશુધ્ધ છે. (૪) જેને જ્ઞાનમાં તત્વવિચારની શકિત ઉઘડી છે, તેમજ પરિણામને પણ વિશુદ્ધ કરીને તત્વવિચારમાં જોડયા છે, તેને જ્ઞાન અને ચારિત્ર બન્ને વિશુધ્ધ છે. નિમિત્ત-ઉપાદાન બન્ને શુધ્ધ છે.
જાણરૂપ જ્ઞાન એ જ્ઞાનની શુધ્ધતા કહેવાય; વિશુધ્ધરૂપ એ ચારિત્રની શુધ્ધતા કહેવાય; અજ્ઞાનરૂપ એ જ્ઞાનની અશુધ્ધતા કહેવાય તથા સંકલેશરૂપ પરિણામ એ ચારિત્રની અશુધ્ધતા કહેવાય.
અહીં જાણપણારૂપ ઉઘાડને જ્ઞાનની શુધ્ધતા કહી છે. વિશુધ્ધ પરિણામ તેને ચારિત્રની શુધ્ધતા કહી છે. અજ્ઞાનરૂપ પરિણામ તે જ્ઞાનની અશુધ્ધતા અને સંકલેશરૂપ પરિણામ તે ચારિત્રની અશુધ્ધતા છે. અહીં ચારિત્ર પરિણામ ઉપાદાન અને જ્ઞાન પરિણામ તે નિમિત્ત એ પ્રમાણે ઉપાદાનનિમિત્તની શુધ્ધતા-અશુધ્ધતા સંબંધી ચાર ભંગ કહ્યા છે. હવે વિશેષ વિચાર આગળ કહે છે. (૫) મિથ્યાત્વ અવસ્થામાં કોઈ સમયે જીવનો જ્ઞાનગુણ, જાણરૂપ હોય છે, ત્યારે તે કેવું જાણે છે ? તે એવું જાણે છે કે લક્ષ્મી, પુત્ર, સ્ત્રી ઈત્યાદિ પ્રત્યક્ષ પ્રમાણરૂપ મારાથી જુદાં છે; હું મરીશ ને એ સૌ અહીં જ પડયા
૫૦
| SR No. | 005965 |
| Book Title | Samyakdarshan ane Aatmshakti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mumukshu |
| Publisher | Rasikbhai Shah |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 132 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |