________________
તે જ એની શોભા છે, સુંદરતા છે. આમ પોતાના જ્ઞાયકભાવમાં એકવા પામતાં અંદર નિર્મળ રત્નત્રય પાકશે. તે જ આત્માનો સ્વભાવ છે ને તેનો તું સ્વામી છે. આ જ સંબંધશકિત છે.
અનેક શકિતઓથી યુકત આત્મા છે. તે પણ તે જ્ઞાન માત્રપણાને છોડતો નથી.
ઈત્યાઘનેક નિશકિત સુનિર્ભરોડપિ; યો જ્ઞાનમાત્રમયતાં ન જાતિ ભાવ: એવં ક્રમાક્રમ વિવર્તિ વિવર્ત ચિત્ર,
તદ્ દ્રવ્યપર્યમય ચિદહાસ્તિ વસ્તુ રજા શબ્દાર્થ :- ઈત્યાદિ અનેક નિજશકિતઓથી સારી રીતે ભરેલો હોવા છતાં જે ભાવ જ્ઞાનમાત્રમયપણાને છોડતો નથી. એવું તે પૂર્વોકત પ્રકારે ક્રમ અને અક્રમરૂપે વર્તતા પરિણમનથી અનેક પ્રકારનું દ્રવ્યપર્યાયમય ચૈતન્યાત્મા આ લોકમાં વસ્તુ છે. ભાવાર્થ :- કોઈ એમ સમજે કે આત્માને જ્ઞાનમાત્ર કહ્યો તેથી તે એકસ્વરૂપ જ હશે. પરંતુ એમ નથી. વસ્તુનું સ્વરૂપ દ્રવ્ય પર્યાયમય છે. તે ચૈતન્ય અર્થાત્ આત્મા અનંત શકિતઓથી ભરપૂર છે અને ક્રમરૂપ તથા અક્રમરૂપ અનેક પ્રકારના પરિણામના વિકારોના સમૂહરૂપ અનેકાકાર થાય છે તોપણ જ્ઞાનને-કે-જે અસાધારણભાવ છે-તેને છોડતો નથી. તેની સર્વ અવસ્થાઓપરિણામો-પર્યાયો જ્ઞાનમય જ છે. (ર૬૪)
નિકાન્તસંગતદેશા સ્વયમેવ વસ્તુ, તત્ત્વવ્યવસ્થિતિરિત્તિ પ્રવિલોકયન્તઃ
સ્યાદ્વાદશુધ્ધિમધિકાધિગમ્ય સન્તો;
જ્ઞાનીભવન્તિ જિનનીતિમલંઘયન્તઃ ર૬પા શ્લોકકાર્ય : આવી અનેકાંતાત્મક વસ્તુ તત્વની વ્યવસ્થિતિને અનેકાંત સંગત (એટલે કે અનેકાંત સાથે સુસંગત અનેકાંત સાથે મેળવાળી) દ્રષ્ટિ વડે સ્વયમેવ દેખતા થકા સ્યાદ્વાદની અત્યંત શુધ્ધિ જાણીને જિનેશ્વરદેવના માર્ગને નહિ ઉલ્લંઘતા થકા પુરુષો જ્ઞાનસ્વરૂપ થાય છે. ભાવાર્થ : જે સપુરૂષો અનેકાંત સાથે સુસંગત દૃષ્ટિ વટે અનેકાંતમય વસ્તુ
૧ ૧૬
