________________
સમર્થ સંઘતાયક
- પૂ. આ. શ્રી વિજયશીલચંદ્રસૂરિજી પ. પૂજ્ય આ. શ્રી નન્દનસૂરિ મહારાજ વીસમી સદીના પૂર્વાર્ધના, જૈન સંઘના અને તપગચ્છના ધોરી પુરુષ.
શાસન અને સંઘ મૂળભૂત રીતે સરળતા, અનાગ્રહતા, પવિત્રતા અને ઉદારતા જેવાં ઉમદા ગુણોના પાયા પર રચાયેલા આરાધ્ય તત્ત્વો છે. ઓગણીસમી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં આ ઉમદા તત્ત્વો પર પ્રહાર કરનારા અને દંભ, પ્રપંચ, કદાગ્રહ, સંકુચિતતા, અપવિત્ર આચારવિચારો વગેરેનો પુરસ્કાર કરનારા અમુક આત્માઓ આપણે ત્યાં ઉદ્ભવ તેમ જ ઉદય પામ્યા. આ આત્માઓની તથા તેમના દ્વારા પુરસ્કાર પામતાં દંભ-કદાગ્રહ - અનાચાર જેવાં તત્ત્વોની જેમ જેમ તરક્કી થતી ગઈ, અને સમાજ પર તેમની પકડ વધતી ગઈ, તેમ તેમ આપણા સંઘમાં ક્લેશ, કષાયો, ઉદ્વેગ, વિસંવાદ, તોફાનો વગેરેની ઝડપભેર વૃદ્ધિ થતી ગઈ. પરિણામે, પ00 વર્ષમાં ન જોયેલ અને ન થયેલ હાનિ આ સંઘે વીતેલા છ - સાત દાયકાઓ દરમ્યાન અનુભવી.
પરંતુ આવા દંભી, અયોગ્ય અને અત્યાગ્રહી તત્ત્વોના જોરની સામે ખુલ્લી છાતીએ પડીને તેમને ઉઘાડા પાડનારા, તેમને ફાવવા ન દેનારા એવા પણ કેટલાક મહાપુરુષો આ સમયમાં સંઘને સાંપડ્યા, જેમાં પૂજ્ય નંદનસૂરિ મહારાજનું નામ પ્રથમ હરોળમાં પણ પહેલા ક્રમે આવે છે.
આ મહાપુરુષમાં જોવા મળતી ચાર-પાંચ મુખ્ય બાબતો આ હતી તેઓ ભવભી હતા; વાત્સલ્યના મહાસાગર હતા; સરળતા અને સ્ક્રયની વિશાળતા તેમની અનન્ય” હતી; અજોડ ગુરુ ભક્ત હતા; શાસન પ્રત્યેની અવિહડ નિષ્ઠા અને સૌના મંગલ-કલ્યાણની સતત ખેવનાથી તેમનું હૃદય રસાયેલું હતું.
આ મહાપુરુષ શાસ્ત્રો અને આગમોનાં સઘળાં રહસ્યોના મર્મજ્ઞ, જ્ઞાતા-પારગામી હતા. આમ છતાં, પોતાના હરીફોની જેમ તેમણે કદાપિ, શાસ્ત્રનો શસ્ત્રલેખે- બીજાઓને પછાડવા-પજવવા-ઊતારી પાડવામાં પ્રયોગ કે ઉપયોગ કર્યો નહિ. તેમનો સ્પષ્ટ મત હતો; શાસ્ત્રો એ આપણે તરવાનું-આત્મસાધનાનું માધ્યમ છે; અન્યોને પછાડવાનું કે બળજબરીનું નહિ.
