________________
સુબુદ્ધિ શેઠની સ્થિતિ પણ આવી જ હતી. પ્રભુની કાયામાં એમને કિરણોથી વિખૂટા પડેલા કોઈ સૂર્યનું સામ્ય દેખાવા લાગ્યું.
આ રાજા, રાજપુત્ર અને નગરશેઠ વધુ ગંભીરતાથી પ્રભુને એકીટસે નિહાળી રહ્યા. એમાંય શ્રેયાંસકુમારની ગંભીરતા અને વિચારમગ્નતા કોઈ ઓર જ હતી ! પ્રભુને જોતાંની સાથે જ એમના દિલમાં જે વિચારો જાગ્યા હતા, એ તો વળી જુદા જ હતા ! એઓ વિચારી રહ્યા હતા કે, આવો વેશ મેં ક્યાંક જોયો છે. અરે ! માત્ર જોયો એમ નહિ, પણ આવો વેશ જાણ્યો-માણ્યો હોય, એમ પણ લાગે છે ! અહો ! આ વેશને અનુરૂપ વર્તન તો કેટલું બધું ભવ્ય હશે !
-ને પ્રભુના દર્શનથી શ્રેયાંસકુમાર ભૂતકાળની કોઈ ગેબી દુનિયામાં ઊતરી પડ્યા અને પોતાની સ્મૃતિસૃષ્ટિને ઢંઢોળી રહ્યા. થોડી પળો પસાર થઈ. જેમ એ વિચારમગ્નતા વધતી ચાલી, એમ સ્મૃતિ પર છવાયેલા કાળનાં પોપડાં ઉખડતાં ચાલ્યાં, અને ગણતરીની પળોમાં તો સ્મૃતિના એ તોતિંગ દરવાજા ઊઘડી જતાં, શ્રેયાંસકુમારને પૂર્વજન્મનું સ્મરણ કરાવતું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું. એ જ્ઞાનના પ્રકાશે એમનું અંતર ઝળહળ બની ઊઠ્યું.
શ્રેયાંસકુમાર મનોમન બોલી ઊઠ્યા કે, પૂર્વભવોમાં આવો વેશ મેં ધારણ કર્યો છે, એટલું જ નહિ, આ પ્રભુ સાથે છેલ્લા નવ-નવ ભવથી હું સંળાતો આવ્યો છું. અરે ! કેવા અચરજની વાત છે કે, પ્રભુએ જે પરિગ્રહને પાપનો ભારો સમજીને તજી દીધો, એ જ પરિગ્રહને પ્રભુ સૌ ધરી રહ્યા છે. પ્રભુની સમક્ષ શું ધરાય ? એનું પણ કોઈને શાન નથી, આ કારણે જ દીક્ષા દિવસથી આ જ સુધી પ્રભુના હાથનું ભિક્ષાપાત્ર ખાલી જ રહેવા પામ્યું છે અને જેના યોગે પ્રભુને એક વર્ષ ઉપર ચાલીસ દિવસ જેટલા લાંબા ઉપવાસ થયા છે.
શ્રેયાંસકુમાર આનંદી ઊઠ્યા. પૂર્વના નવ-નવ ભવના સંબંધ જ નહિ, પરંતુ સ્વપ્નના સંત પણ એમની સમક્ષ પ્રત્યક્ષ થઈ ગયા હતા. પણ અત્યારે આ બધી વાત કરવાનો સમય નહોતો, અત્યારે તો સુપાત્ર દાનના શુભારંભ સ્વરૂપ પ્રભુને પારણું કરાવવાના લાભ લેવાના અવસરને જ મુખ્યતા આપવા જેવી હતી, એથી જાતિસ્મરણ થતાં જ સુપાત્ર દાનની વિધિના જ્ઞાતા બની ચૂકેલા શ્રેયાંસકુમાર જાણે આદિ-દાનના પ્રવર્તક બનવાનું સૌભાગ્ય મેળવવા કટિબદ્ધ બન્યા.
૭