________________
નલદવદંતી પ્રબ
પૌર-નારનાં, સિવિશ; જિસ-જે; પ્રજનઉ પ્રજાને સ્પણ વચન જસકીતિ; સિંધુર-હાથી; કલાવાની–કલાવાનની, વિદ્યાના જણકારની; પરિષએ પરીક્ષા કસવટઈકર્સટીના પથ્થર ઉપર; હેમનઈ સેનાને; નિજ રાષિ-તારી જાતનું રક્ષણ કરે; પ્રજ-પ્રજા; મઈગલ-મદનલ હાથી; ઉતરીય પટ- ઉત્તરીય સ; કંદુક પરઈ દડાની જેમ આલાન અલાન સ્તંભ, બાંધવા માટે સ્તંભ, વડભાગ મહાભાગ્યશાળી, લાગ-લાગે છે; સામાન-સામાન્ય; અટકલઈ-અનુમાન કરે છે; સનમાન સન્માન કરે, અંબાભરણ-શરીર પરનાં ઘરેણાં, દુકુલ કિંમતી રેશમી વસ્ત્ર પૂઈએ ગૃહનઉં મૂલ-કુટુંબ વગેરે વિશે પૂછે છે; સૂઆર રસોઈહુંડિક નામ હુંડિક નામને, સાથી- સાક્ષી; સંગતિફલા સંગતિનું ફળ પસાય પ્રસાદ, કૃપા કૃબર કરઈ ધર હારિકૃબરના હાથે ધરા (રાજ્ય) હારી ગયો; દેસંતર દેશાન્તર, અન્ય દેશમાં આતપિ સૂર્યના તાપમાં, તડકામાં વષાલી ધોઈ; સાલી ચોખા, ઉમાહિ- ઉત્સાહપૂર્વક; લક્ષ ટંક લાખ ટકા; દિરાવ દેવડાવે; રાવલ રાખે, વંઇ ઇચ્છા; અણ આના; જેતી જેટલીરાયણ–રાત્રી; હરષ-હર્ષ, હરખ.
- ' , , , હાલ ૭ .
. (કડી ૧૭૮ થી ૧૮૬) એક દિવસ કુબજને એક સરેવરને કિનારે વૃક્ષની છાયામાં એક વિપ્ર મળે છે, જે નળરાજા વિશે બે શ્લેક કહી સંભળાવે છે. એ બ્રાહ્મણ તે કુશલ. કુંડિનપુરથી પતે આવે છે એમ જણાવે છે. નળે દવદંતીનો ત્યાગ કર્યો તે પછી વનમાં એકલી સૂતેલી દવદંતીને જે સ્વપ્ન આવે છે તેની વાત તે કરે છે. આ
સરસી તટઈ સરોવરના કિનારે; દેસંતરી દેશાંતરમાં, ફરતાં ફરતાં (અથવા વટેમાર્ગ ); દુઈ--બે ઈસા આવા હિય હૃદયમાં સુ-સુચ્છું, સરસ; ઈસઉ–એવું; અછું છું; ઇથ જ્યાં, જેમાં પરમત્યુ પરમાર્થ, સત્ય; ત્યાગાધિ ત્યાગની અવધિ; - કવણકેવા; હિવ- હવે; મુત્ત મુક્ત, છોડી દીધેલી, ત્યજેલી, યણ રાત્રી; સમઈ . સમયે સુપિન–સ્વપ્નસુત-સુતેલીએ; સહકારઈ-આંબાના વૃક્ષ ઉપર; વડાં-મોટા; ગજિ-હાથીએ ભૂ પડી-જમીન ઉપર પડી, સોક-શોક; સેકસમુદ્રિ પવિઠ્ઠ-શોકરૂપી સમુદ્રમાં પેઠી,
મનાય....મરમાતુ-અનાર્ય, લજ્જારહિત, મૂર્ખ, હણાયેલાં આત્માવાળા એવા નળનું જ આ લક્ષણ છે કે જેણે પિતાની સૂતેલી પ્રિયાને ત્યાગ કર્યો. વિશ્વાસુ, પ્રિય, નેહી, વનમાં એકલી સૂતેલી એવી પ્રિયાને ત્યજવાની ઈચ્છાવાળે ત્યાં જ કેમ ભરમ ન થઈ ગયો ?