Page Text
________________
નલદવદધતી પ્રબંધ
ઉપઈ
(કડી ૧૩ થી ૬૭) પાઈની આ કડીઓમાં કવિ નળનો અને દવદંતીને સંક્ષેપમાં પરિચય કરાવીને દવતીના સ્વયંવરનું વર્ણન કરે છે. સ્વયંવરમાં બીજા રાજાઓને ન વરતાં દવદંતી નળરાજાને વરે છે અને ભીમ રાજા નળવદંતીનાં લગ્ન વિધિપૂર્વક કરાવે છે ત્યાં સુધીની ઘટનાનું નિરૂપણ થયું છે.
' ભરત-ભરતક્ષેત્ર; મઝિ -મથે નયરી-નગરી; ધરમ-ધર્મ, અર્થ છે; લાવનલાવણ્ય, રિવન–વૈરીરૂપી વનને માટે, રૂપઈ—રૂપમાં; ઈસ૩-એ; સેદર-- સહોદર, ભાઈ; પુષ્કૃદંતી-પુષ્પદંતી; દયિતા–પની; ઉયરિ-ઉદરમાં પવિઠ-પ્રવિષ્ટ; સુપનઈ-સ્વપ્નમાં; સિંધુર-હાથી; પંડુર-ત; યણિ-રાત્રિ; પાઠક સુપિન તણું– સ્વપ્ન-પાક; પાણિ-હાથ લંધિ-પસાર કરી; ચઉન્િસડ: તતકાલ-તત્કાલ; નિર્વાણ સુરી-નિર્વાણી નામની દેવી; દીકરા-દી; હિવ-હવે; સોલંનમય-સુવર્ણમય; થંભ-સ્તંભ: પતિ-પતિ; ભ્રતિ-બ્રાન્તિ, સિન્ધી-શિલ્પા; પાંહિ-પાસે દેષિસ્યાંદેખશે; લેકસ્યાં-લેખશે; થાવર-સ્થાવર; ભુશ્રુત–રાજ; સ્યામ-શ્યામ; મહીભૂત-રાજા, સસિ-ચંદ્ર; રયણ-રતન સિંધાસણ-સિંહાસન; આરુહી-ચડી; સાદૂલઉ-શાલ; હ-ઈચ્છી; સહ-સિંહ; સૂર-સૂર્ય; સોહઈ-શોભે છે; યણે-રનથી; ગ્રસિવઈથીપ્રસવાથી; રેહ-રેખા; ખોરોદક-ક્ષીરોદક, ખરોદધિ-ક્ષીરોદધિ, બંધુર-સુંદર, રમ્ય; પુફમાલ-ફૂલની માળા; લષમ-લક્ષ્મી; તનુ-દેહ; પાધરા-સીધા, અંતરાય રહિત; રજનીસ–રજનીશ, ચંદ્ર; અનંગ-કામદેવ; પુનાગ-વૃક્ષવશેષ, એક પ્રકારને ચંપ, શ્રેષ્ઠ પુરુષ; ભાગ-ભાગ, વરણઈ-વર્ણમાં, ચામડીના રંગમાં તસું--તેની; વૂડઈ મેહિમેઘ વૃષ્ટિ કરે; અછઈ-છે; સાકર ગાલ-સાકરનું ગાડું; નરવઈ-નરપતિ; ઝુઝૂતાંયુદ્ધ કરતાં; અરણિ–અરણીનું લાકડું, અગ્નિ-અગ્નિઉદગ્નિ-ઉદધિ, સાઈન્સાક્ષીએ; ઇમ-હાથી; અખર્વ–સંખ્યાવિશેષ.
પંડુર બંધુર...પવિઠ–દવદંતીની માતા પુષ્પવતીને સ્વપ્ન આવે છે જેમાં તે એક વેત સુંદર હાથીને પિતાના ઉદરમાં પ્રવેશતા જુએ છે. સ્વાનપાઠકે એ સ્વાનને આધારે કહે છે કે તે એક તેજસ્વી સંતાનને જન્મ આપશે. પુષ્પવતી એક પુત્રીને જન્મ આપે છે, જેના ભાલસ્થલમાં સૂર્ય જેવું તેજસ્વી ચિહ્ન છે. સ્વપ્નને આધારે પુત્રીનું નામ દવદંતી રાખવામાં આવે છે. તે
મુખ વિ......તિણ–દવદંતીના તેજસ્વી મુખે ચંદ્રને જીતી લીધે. આથી હારેલા અને લજ્જા પામેલા કે મહિનામાં ચાર દિવસ મોટું બતાવવાનું છેડી દીધું.
| SR No. | 005893 |
| Book Title | Naldavdanti Prabandh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramanlal C Shah |
| Publisher | Gurjar Granthratna Karyalay |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 104 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 6 MB |