________________
નિવેદન
- નલદવદંતીની કથા વિશે મધ્યકાલમાં સંખ્યાબંધ રાસકૃતિઓ લખાઈ છે. એ વિષય ઉપર કેટલાંક વર્ષ પહેલાં સંશોધનકાર્યને મેં આરંભ કર્યો ત્યારે ઉપાધ્યાય કવિ શ્રી ગુણવિનયની નલદવદંતીની કથા વિશેની રાસકૃતિની કશી માહિતી મળતી નહોતી. પરંતુ ત્યાર પછી બીકાનેરનિવાસી શ્રી અગરચંદ નાહટા સાથે પત્રવ્યવહાર કરતાં આ રાસકૃતિની ભાળ મળી. એની હસ્તપ્રત પણ એમના અભય જૈન ગ્રંથાલયમાંથી મળી. પરંતુ એ હસ્તપ્રતમાં આરંભનાં બે પાનાં નથી. દરમિયાન તપાસ કરતાં જણવા મળ્યું કે એની બીજી એક હસ્તપ્રત લંડનમાં ઈન્ડિયા ફિક્સ લાયબ્રેરીમાં છે. ત્યાંથી એની ફેટકૅપી મેળવીને રાસકૃતિનું સંપાદન મેં તૈયાર કર્યું. પરંતુ એ પ્રગટ કરવાનો અવસર તરત પ્રાપ્ત થયે નહિ. આજે એ પ્રગટ થાય છે તેથી હર્ષ અનુભવું છું.
આ સંપાદનમાં મેં ઉપર નિદેશેલી બંને હસ્તપ્રતોને ઉપયોગ કર્યો છે. બંને હસ્તપ્રતોમાં લખ્યા સાલ આપી નથી, પરંતુ તે અઢારમા શતકની છે. બંને હસ્તપ્રતો લગભગ સરખી જ છે. કેઈક સ્થળે પાઠાંતરો છે, પરંતુ તેવાં પાઠાંતરમાં એને એ જ શબ્દ સહેજ ફેર સાથે લખાયું હોય એવું વિશેષ છે. ભિન્ન શબ્દ હોય અને અર્થની દષ્ટિએ ફેર પડતું હોય તેવાં પાઠાંતરો ખાસ કઈ નથી; જે છે તે ટિપણમાં નોંધેલાં છે.
* આ સંપાદનમાં શુદ્ધિ અને સગવડ ખાતર હસ્તપ્રતના પાકમાં નીચેના કેટલાક નજીવા ફેરફાર કર્યા છે: (૧) હસ્તપ્રતોમાં ઢાલને સંખ્યાંક આપવામાં આવ્યું નથી તે આ
સંપાદનમાં પ્રત્યેક ઢાલને મથાળે આપવામાં આવ્યો છે. " (૨) હસ્તપ્રતોમાં કેટલેક સ્થળે “ઢાલ” શબ્દ છે અને કેટલેક સ્થળે “ટલે.”
શબ્દ છે. સંપાદનમાં બધે “ઢાલ' શબ્દ રાખ્યો છે. (૩) હસ્તપ્રતમાં ૧૦૦ મી, ૨૦૦ મો અને ૩૦૦ મી કડી પછી કરીને
સંખ્યાંક ફરીથી એકથી આપવામાં આવ્યો છે. સંપાદનમાં કડીઓને
સંખ્યાંક સળંગ આપવામાં આવ્યું છે. (૪) હસ્તપ્રતમાં કડીને સંખ્યાંક જ્યાં સરતચૂકથી પેટે અપાયે છે તે
સંપાદનમાં સુધારી લેવામાં આવ્યું છે.