________________
જ-૨ નિ.૩. લાગી શકે એવા સ્વરાદિ અઘુટુ પ્રત્યયો ૧૧ છે. ગ-૩,
મા, , મામ્, રૂ, મો-૨, ૩ (નપું. પ્રદ્ધિ-દ્ધિ.વ.).. પ્ર-૩ નિ.૪. શા માટે બનાવ્યો ? જ-૩ ન.પ્ર. દ્વિ.દ્ધિ.વ. નો ર્ પ્રત્યય તથા રૂ. (સ.અ.વ.) પ્રત્યય બન્ને
સ્વરાદિ અઘુટુ હોવાથી નિયમ-૩થી નિત્ય મ નો લોપ થાત. પણ | વિકલ્પ લોપ કરી બે રૂપ કરવા આ નિયમ બનાવેલ છે. પ્ર-૪ નો વિકલ્પ લોપ કુલ કેટલા પ્રત્યય પર છતાં થાય ? જ-૪ માત્ર નપું. સંબોધન એ.વ.માં જ નો વિકલ્પ લપ થાય છે. પ્ર-૫ મન અંતવાળા નામોનાં એ નો લોપ ક્યારે થાય ? ક્યારે ન થાય? જ-૫ મન અત્તવાળા નામોનાં એ નો ૧૧ પ્રત્યય પર છતાં નિત્ય... અને
- ૩ પ્રત્યય પર છતાં વિકલ્પ લોપ થાય અને એ સિવાયનાં ઘેટું પ્રત્યયો-૭ તેમજ વ્યંજનાદિ પ્રયો-૯ (ગ્રામ્-૩, -૨, fપણું, તથા નપું. પ્રદ્ધિ. એ.વ.) પર છતાં એ નો લોપ થતો નથી તથા સંયોગ આદિમાં હોય એવા –મ પછી રહેલાં મ નો તો કોઈપણ
પ્રત્યય પરછતાં લોપ થતો નથી. પ્ર-૬ આ પાઠમાં નિ.૭ લાગે એવા શબ્દો કેટલાં ? કયા કયા ? જ-૬ નિ.૭. લાગે એવા શબ્દો-૫ છે. આત્મિન, ન, નન્સન, પર્વન, વેશ્યના પ્ર-૭ નિ.૮ શા માટે ? જ-૭ આમ તો બધા ઘુટુ પ્રત્યયો પરછતાં નિ.૧ થી દીર્ઘ થવાની પ્રાપ્તિ
હતી પણ નપું. પ્રદ્ધિ.બ.વ. તથા પુ.પ્ર.એ.વ. એમ ત્રણ પ્રત્યય પર છતાં જ સ્વરદીર્ઘ થાય. બાકીનાં પ્રત્યયો પર છતાં દીર્ઘ ન થાય. એમ જણાવવા આ નિયમ બનાવ્યો છે. અહીં પણ રાઝન વિ. ની જેમ. વ્યંજનાદિ પ્રત્યયો પર છતાં પદસંજ્ઞા અને ન્ નો લોપ થાય.
આ (પાઠ-૪૮) પ્ર-૧ ધાતુમાં ક્યાં પ્રથમ લાગવાની હતી ? કે નિ. ૧ માં “શબ્દને
અંતે” એમ લખવું પડ્યું ? જ-૧ જો અંતવાળો શબ્દ હોય તો જ આ નિયમ લાગે છે. ધાતુ ઉપરથી બનેલ ધાતુરૂપ (મધ્યમાં પા.૨૦) શબ્દ હોય તો આ નિયમ
૧૮૨
