Page Text
________________
માટે પ્રભાવના ગુણને જ્ઞાનાચારમાં ન મૂક્યો પણ દર્શનાચારમાં મૂક્યો. આમ વૈજ્ઞાનિક ઢબે વર્ણવેલ આચાર તમને બીજે ક્યાંય મળે
અત્યારે તો હું તમને જે કહું છું તે તો પ્રાથમિક છે. આ પ્રકારના પ્રભાવક કહ્યા છે. બીજા આગમમાં નવ પ્રકારની પ્રભાવકતા કહી છે. અહીં તો સામાન્યથી દર્શનાચારનું વર્ણન કર્યું છે. આનો પ્રભાવ શું તે તો વિસ્તાર કરું ત્યારે ખબર પડે. દર્શનાચારના દરેક આચારના પણ પેટા પ્રકારો પડવાના. વાત્સલ્ય, સ્થિરીકરણ, પ્રભાવના વગેરેના પ્રકારો પડે. વળી પાછા તેના અસંખ્ય પ્રકાર છે. દર્શનાચાર ભણવામાં ઘણો સમય જાય તેમ છે. ધર્મ, છે આવશ્યકમય, પંચાચારરૂપ, રત્નત્રયીરૂપ હોવાથી તેનાં ઘણાં પાસાં છે. દાન-શીલ-તપભાવરૂપે પણ ધર્મ કહ્યો. આપણા ધર્મનો ખાલી નૈતિકતામાં સમાવેશ થતો નથી. જીવનનું કોઈ પાસું એવું નથી જે ધર્મમાં વણી લીધું ન હોય. જગતનાં જીવમાત્રને તેની લાયકાત પ્રમાણે ધર્મ પમાડવાની વાત આપણા ધર્મમાં છે.
સભા:- શાસનરક્ષા એ દર્શનાચાર છે? સાહેબજી - શાસનરક્ષા એ દર્શનાચાર છે પણ તે કટોકટીમાં હોય છે, રોજ રોજ નથી. પણ અષ્ટવિધ દર્શનાચાર રોજ પાળવાનો છે.
ધર્મતત્ત્વ - દુનિયામાં કોઈ એવો જીવ ન હોય કે જેનું હિત ધર્મમાં વણાયેલું ન હોય અને તમારા જીવનનું કોઈ એવું પાસું ન હોય ત્યાં ધર્મ સમાયેલો ન હોય. પંચાચાર બારે મહિના પાળવાનો છે. એક વસ્તુનો સર્વાગી બોધકરો જેથી તે ધર્મ હૃદયમાં આરપાર ઉતરી જાય.
ધર્મના બે પ્રકાર પાડ્યા છે. એક સમ્યજ્ઞાનરૂપ અને બીજો સમ્યક્રક્રિયારૂપ ધર્મ છે. સમ્યજ્ઞાન અને ક્રિયામાં આખા ધર્મનો સમાવેશ કર્યો. તેમાં સમ્યજ્ઞાન-ક્રિયા એટલે શું? મિથ્યા હોય તો શું? તે બધી ચર્ચા આવે. આ બધું સમજવા નયવાદ આવે. વોલ્યુમો ભરાય એટલું આના ઉપર શાસ્ત્રમાં વર્ણન છે. તેના માટે બાર મહિનાઓછા પડે.
મોક્ષમાર્ગ, રત્નત્રયીરૂપ સમ્યગ્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રરૂપ છે. મોક્ષ આત્માના ત્રણ ગુણને લીધે છે. ત્યાં જુદો એંગલ છે. આત્માના અનંતાનંત ગુણોનો સંક્ષેપથી તે ત્રણમાં સમાવેશ કર્યો. બે પણ નહીં અને ચાર પણ નહીં. ત્રણ જ કેમ લીધા તેનું પણ ઊંડું જ્ઞાન જોઈએ. ધર્મ પાંચ પ્રકારનો, દસ પ્રકારનો, અગિયાર પ્રકારનો જે પ્રકારનો જોઈએ તે પ્રકારનો બતાડું અને આ દરેકમાં બધો ધર્મ સમાઈ પણ જાય. ગમે તે રીતે લો. એક જ વસ્તુને જુદા જુદા પાસાથી જોઈ સર્વાગી અભ્યાસ કરો તો જ ધર્મ આત્મસાત્ થાય. સનાતન-શાશ્વત-કલ્યાણકારી તત્ત્વ તે જ ધર્મ છે. તીર્થકરો હતા તે પહેલાં પણ ધર્મ હતો, પછી પણ છે. પણ તેને ઓળખવો, વિચારવો, આચરવો તે સહેલું નથી. ધર્મ કોઈની બાપિકી મૂડી નથી. એનું ક્ષેત્ર ઘણું વિશાળ છે. કલ્પના ન થાય તેવો ધર્મ છે.
વ્યાસમુનિએ લખ્યું કે “ધર્મ એ અતિગહન છે અને સૂક્ષ્મબુદ્ધિથી ગ્રાહ્ય છે.” ધર્મનો જે મહિમા ગાયો છે તે સાંભળીએ તો આભા થઇ જઇએ. ધર્મને સમજવા માટે ભલભલાંની બુદ્ધિ મુંઝાઈ જાય એમ છે. પ્રજ્ઞાવાનોની પ્રજ્ઞા પણ મુંઝાઈ જાય, ઓછી પડે. ધર્મને સૂક્ષ્મતાથી
કે ક ક ક ક ક ક ક ક ક ક
૯૨
૪ કપ
(દનનાચાર
| SR No. | 005867 |
| Book Title | Darshanachar |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yugbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | |
| Total Pages | 114 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 10 MB |