________________
પુરુષવર- તિ - વળી અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે ? પુરુષવરગન્ધહસ્તિ છે પરમાત્મા પુરુષોને વિશે શ્રેષ્ઠ ગન્ધહસ્તિ સમાન છે. ગધહસ્તિ આગળ બીજા હાથીઓ ઊભા રહી શકતા નથી. અર્થાત્ ગન્ધહસ્તિના મદની સુગંધીથી પણ સામાન્ય હાથીઓ નાસી જાય છે તેમ પરમાત્માની આગળ કુવાદિઓ ટકી શકતા નથી. તેમના અસ્તિત્વ માત્રથી તેઓ દૂર ભાગી જાય છે.
નોલોત્તમા - વળી પરમાત્મા કેવા છે? લોકને વિષે ઉત્તમ છે. લોક એટલે ચૌદ રાજલોક અથવા ત્રણ લોક. (સ્વર્ગ, મૃત્યુ, પાતાળ) તેમાં સૌથી ઉત્તમ હોય તો અરિહંત પરમાત્મા છે. ત્રણ લોકમાં તીર્થંકર પરમાત્માનો જોટો નહિ મળે. ત્રણ લોકમાં અનેક પદાર્થો છે તેમાં ઉત્તમમાં ઉત્તમ જો કોઈ હોય તો તીર્થંકર પરમાત્મા છે.
નોન થાય - વળી અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે? નાથ એટલે યોગ અને ક્ષેમ કરે છે. યોગ એટલે અપ્રાપ્ત વસ્તુને મેળવી આપે અને ક્ષેમ એટલે જે પ્રાપ્ત વસ્તુ છે તેનું રક્ષણ કરે છે. યોગ અને ક્ષેમ કરે તે નાથ. સામાન્ય માણસો પોતાના કુટુંબનું યોગ ક્ષેમ કરે છે તો તે કુટુંબનો વડો કહેવાય છે પરંતુ પરમાત્માને તો “વસુધૈવકુટુમ્બકમ્' સમગ્ર પૃથ્વી ઉપર રહેલા જીવો કુટુંબ છે. સમગ્ર જીવરાશિને પોતાની માની છે એટલે ત્રણ લોકના જીવોનું યોગ અને ક્ષેમ કરનારા હોવાથી લોકનાથ છે.
નોહિતાય - વળી પરમાત્મા કેવા છે? લોકનું હિત કરનારા છે. બીજાનું હિત પરોપકારથી થાય છે. પરમાત્મા પજીવનિકાયનું હિત કરનારા છે. જીવનિકાયથી ભરેલો આ લોક છે તે પજીવનિકાય ઉપર પરમાત્માનો ‘સવિ જીવ કરું શાસન રસી' એ ભાવનાથી સતત ભાવોપકાર છે. તેથી પરમાત્મા પોતે જ લોક હિત
૨૫
શક્રસવ
