________________
માંડય - વળી પરતત્ત્વ કેવું છે? માંગલ્ય છે. મંગલ સ્વરૂપ છે તેના જેવું બીજું કોઈ મંગલ નથી. મંગલોનો સમૂહ તેમાં રહેલો છે જેનું સ્મરણ માત્રથી વિઘ્નોની પરંપરા નષ્ટ થઈ જાય છે કેમકે સૌથી શ્રેષ્ઠ મંગલ પરતત્ત્વ છે. મંગલોમાં શ્રેષ્ઠ તે માંગલ્ય. પરતત્ત્વ સર્વ મંગલોમાં શ્રેષ્ઠતમ મંગલ છે કારણ કે તેના નામ સ્મરણથી પણ વિઘ્નોનો નાશ થાય છે તેથી મંગલોનો પિંડ (સમૂહ) તે જ પરતત્ત્વ છે..
અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે? માંગલ્ય છે. તેમનામાં સર્વમંગલ રહેલા છે. માટે જગતમાં મંગલ સ્વરૂપ હોય તો અરિહંત પરમાત્મા છે.
સર્વાત્મનીનાથ વળી પરતત્ત્વ કેવું છે ? સર્વાત્મનીન છે. સર્વ આત્માઓને હિત સ્વરૂપ છે. પરતત્ત્વ શક્તિ સ્વરૂપ હોવાથી તેનાથી કોઈ આત્માને અહિત નહિ પણ એકાંતે હિત થાય છે, કારણ કે સમ્યક્ત્વથી માંડીને મુક્તિ પર્યત તેના જ આલંબને જઈ શકાય છે તથા બીજી રીતે તે પરતત્ત્વ શક્તિ સ્વરૂપ હોવાથી હિત સ્વરૂપ જ છે. તેમાં જ સઘળાં હિતો સમાયેલા છે માટે જે તેનું આલંબન લે છે તેનું પણ તે હિત જ કરે છે. તે નિરાળું હોવાથી તેનાથી કદી કોઈનું અહિત થતું જ નથી માટે સર્વાત્મનીન છે. ‘અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે? સર્વાત્મનીન છે.
કારણ તેમની ભાવના સર્વ આત્માઓના હિત માટેની છે. તેમનું સઘળું જીવન જીવોના હિત માટે છે. યાવતુ કેવળજ્ઞાન પામ્યા પછી તીર્થકરત્વનો ઉદય થાય છે ત્યારે જીવોના હિત માટેની દેશના આપે છે. એ રીતે તેમનું સઘળુંય સર્વ જીવોના હિતને કરનારું હોવાથી, અરિહંત પરમાત્મા સર્વ આત્માને હિત કરનારા છે માટે સર્વાત્મનીન છે. શકસ્તવ
૧૧૯
