________________
ચતુર્ભૂગી -
(૧) દ્રવ્યથી અદત્ત ગ્રહણ કરે પણ ભાવથી નહીં - રાગદ્વેષ રહિત સાધુ ભગવંત જરૂર પડે તો અણુજાણહ જસુગહો કરી તણખલું ગ્રહણ કરે તે.
(૨) ભાવથી હોય પણ દ્રવ્યથી નહીં,- ચોરીનો ભાવ હોય પણ સંયોગો નહીં મળવાથી કરે નહીં તે.
(૩) દ્રવ્યથી હોય અને ભાવથી હોય - ચોરીનો ભાવ હોય અને સંયોગો. મળે ચોરી કરે તે.
(૪) દ્રવ્યથી. નહી અને ભાવથી નહીં - ચોરીનો ભાવ નથી અને સંયોગો ન મળે ચોરી ન કરે તે....
ચોથું મહાવ્રત :- હે ભગવાન્ સર્વ પ્રકારના મૈથુનનો ત્યાગ કરું છું... દેવ-મનુષ્ય- તિર્યંચ સંબંધી.... આભુષણ રહિત શરીર તેજ સાચું રૂપ - નિર્જીવ પ્રતિમા - ફોટા, પિકચર વિગેરે તે રૂપ કહેવાય.
આભુષણ સહિત શરીર તે રુપસહ કહેવાય.
મૈથુન ચાર પ્રકારે ત્યાગ. દ્રવ્ય-દેવ-મનુષ્ય તિર્યંચ સંબંધી. ક્ષેત્ર - ત્રણ લોક સંબંધી, કાળ-રાત્રે-દિવસે, ભાવ-રાગ-દ્વેષ સંબંધી.
રાગ વગર ચોથા વ્રતનું સેવન થઇ ન શકે માટે તેમાં અપવાદ નથી. બીજા વ્રતોમાં દ્વેષાદિવડે પણ હિંસા, જીઠ, ચોરીની પ્રવૃત્તિ થઇ શકે પણ મૈથુન સેવનમાં રાગની મુખ્યતા છે. કદાચ કોઇ ભગવાનના શાસનનો દ્વેષી દેવ વૈક્રિય શરીરાદિ વડે મૈથુન સેવે માટે દ્વેષ છે. પણ શારીરિક સંબંધતો રાગથી જ થાય. દ્વેષથી નહીં. બીજા વ્રતોમાં જાણતાં - અજાણતા થતી ભૂલોનું પ્રાયશ્ચિત હોય પણ ચોથા વ્રતનું પ્રાયશ્ચિત ન હોય. એથી ભયંકર કર્મ બંધાય. વિસ્તારથી વર્ણન ઉપદેશ પ્રસાદના પહેલા અધ્યયનમાં છે.
શ્રી દશવૈકાલિક વાચના - ૩૨
૧૭૩
