________________
791
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
છો ! ભોગાંતરાય અને ઉપભોગાંતરાય, એ બંનેને નિવારીને આપ પૂરણ ભોગના ભોગી બન્યા છો ! આપ પરમાનંદી-પૂર્ણાનંદી થયા છો!
વિવેચનઃ આત્મામાં અનંત શક્તિ છે, તેને અનંતવીર્ય એવું નામ અપાય છે. હે પ્રભુ આપે તે અનંતવીર્યને અટકાવનાર વીર્યંતરાય કર્મ, તેને પંડિતવીર્યથી હણી નાખ્યું અને અનંતવીર્ય પર્યાયમાં પ્રગટ કર્યું. આપનું અનંતવીર્ય અનંત ગુણોમાં પૂર્ણ પણે વહી રહ્યું છે માટે આપ પ્રત્યેક ગુણોમાંથી પ્રગટ થતાં અનંત આનંદને વેદો છો! દરેક ગુણો - પૂર્ણપણે પ્રગટ થયા છે અને દરેક ગુણમાંથી અનંત આનંદ આવે છે માટે હે પ્રભુ આપ પ્રતિ સમયે અનંત-અનંત-અનંત આનંદના ભોક્તા છો!
છઠ્ઠા-સાતમા ગુણઠાણે રહેલા શ્રમણ ભગવંતો પંડિત વીર્યવાળા હોય છે કારણકે તેઓ આરંભ-સમારંભાદિથી નિવૃત થયેલા હોય છે અને ઉપયોગ વીર્યને નિરંતર સ્વરૂપ સાથે જોડનારા હોય છે. શ્રેણીમાં તે પંડિતવીર્ય વર્ધમાન ભાવે પ્રવર્તે છે અને કેવલ્યજ્ઞાન અને સિદ્ધાવસ્થામાં તો અપ્રયાસી વીર્ય જ હોય છે. ' - જ્યારે સમકિતી એવા દેશવિરતિધર શ્રાવકને મિશ્રવીર્યવાળા મનાયા છે. તેઓ જેટલા સમય સુધી ઉપયોગને સ્વરૂપની દિશામાં વાળે તેટલો સમય પંડિત વીર્ય હોય છે અને આરંભ સમારંભાદિમાં જોડે ત્યારે બાળવાર્ય હોય છે અથવા તો દેશવિરતિની પરિણતિ જ એવી છે કે જેમાં જીવવીર્ય સ્વરૂપની દિશામાં સર્વવિરતિધરની જેમ વિશેષરૂપે ભળી શકતું નથી, માટે તેમને મિશ્ર વીર્યવાળા કહ્યા છે. જ્યારે આરંભ સમારંભાદિ અઢાર પાપસ્થાનકોના સેવનમાં વીર્ય ફોરવનારને બાળવાર્ય હોય છે. જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, તપ સંબંધી આચારોમાં વીર્ય ફોરવવાથી વીર્યંતરાયનો ક્ષયોપશમ અથવા ક્ષય થાય છે. આત્મામાં અનંતજ્ઞાન છે તેમ અનંતવીર્ય પણ છે.
બે દ્રવ્યોનો થતો સંયોગ અને વિયોગ એનું નામ જ ભેદ !
