________________
647 હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
જ
ભૂલથી વેશ્યાને ત્યાં જઈ ચડ્યા અને પછી વેશ્યાને જવાબ આપવામાં ભૂલ્યા તો ચારિત્ર મૂકીને બાર-બાર વર્ષ તે જ વેશ્યાને ત્યાં રહ્યા. પાંચસો શિષ્યોને નિર્યામણા કરાવી મોક્ષ પમાડનારા એવા ખંધક મુનિ પોતે ચૂક્યા તો પડ્યા અને પાલકના વૈરી બનીને પાલકની સાથે આખા નગરને બાળનારા બન્યા. સિંહગુફાવાસી મુનિ પણ ચૂકી ગયા તો એક વાર ખોટે માર્ગે ચઢી ગયા.
પૂ. વીરવિજયજી મહારાજ પૂજાની ઢાળમાં લખે છે - એમ અનેક તે ચૂક્યા, તપ બળ વને મૂક્યા શક્યા નહિ વેદ છુપાય રે, મન માન્યા મોહનને:
વેદ મોહનીયના ઉદયે કઇક આત્માઓ પોતાના લક્ષ્યને ચૂકી ગયા. અને પોતાના તપોબળને વનમાં મૂકીને ફરી પાછા ઘરબારી થયા પણ વેદોદયને કાબૂમાં રાખી શક્યા નહિ.
જીવ પોતે પોતાનામાં રહીને ન જાગે તો કર્મસત્તાની સામે ટકવું અતિકઠિન છે. ત્રિકાળી ધ્રુવ પરમાત્માનું આલંબન લઈને-નિજ ચૈતન્ય સત્તાનું અવલંબન લઈને કર્મની શક્તિને હણી નાખવાની છે. જ્યારે જીવ સ્વરૂપમાં જાગી જાય છે ત્યારે કર્મોની ફોજને, તેના તાણેલા તંબુને સંકેલી લેવા પડે છે. કર્મોની જોહુકમી જાગૃત ચૈતન્ય આગળ ટકી શકતી નથી. જીવ જો પરાક્રમી બને તો કર્મસત્તાને ઉચાળા ભરવા પડે છે. સ્વરૂપમાં જે જાગ્યો તે બધેય જાગ્યો. પછી તેને કોઇ રખડાવી શકતું નથી. કર્મને સત્તા આપનાર આત્મા સ્વયં છે, બીજું કોઇ નથી. આત્માની આપેલી સત્તાથી કર્મની સત્તા છે, માટે કર્મના બળ કરતાં આત્માનું બળ-આત્મ શક્તિ-આત્મ વીર્ય અનંતગણું ચડિયાતું છે. જરૂર છે માત્ર આપેલી સત્તાને પાછી ખેંચી લેવાની. કર્મ પ્રેરક છે પણ કારક નથી.
કરણ અને ઉપકરણની જે ક્રિયા છે તે બહિયોગ-વ્યવહારમાર્ગ છે અને અંતઃકરણની જે અંતરક્રિયા છે તે દ્રવ્યાનુયોગ-નિશ્ચયમાર્ગ છે.
