________________
559
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
મોક્ષ નથી તેમ શુષ્ક-કોરા વિચારોથી પણ મોક્ષ નથી પણ સમજને પરિપકવ બનાવવાથી વિકાસ છે. વિકસિત થયેલી સમજ વિચારને સુધારે છે. ક્રિયાને સુધારે છે. આનાથી ધીમેધીમે ઉપયોગમાંથી કષાય તત્ત્વ ઘટતું જાય છે એટલે ઉપયોગ પોતાનું ઘર પકડીને શાંત થાય છે. આ ઉપયોગનું પોતાના ઘરમાં શમાવું- ઉપયોગનું પોતાના ઘરમાં કરવું એ આત્માની સમ્યમ્ જ્ઞાન-ક્રિયા છે. આ જ આત્માનું વિજ્ઞાન છે અને આવી જ્ઞાનક્રિયા અર્થાત્ આવા વિજ્ઞાનથી આત્માનો મોક્ષ છે. અધ્યાત્મના માર્ગમાં જ્ઞાનને એબ્સોલ્યુટ-ચરમ પરાકાષ્ટાનું પૂર્ણ બનાવવાનું છે. તે માટે જ્ઞાનમાં જે બીજું વિકારી તત્ત્વ ઘૂસી ગયું છે, તેને કાઢી નાંખવાનું છે. તે માટે પ્રતિપળે સમજને ચોખી કરતાં જવાનું છે અને સમાજને વિકસિત કરતાં જવાનું છે. માત્ર કોરું જ્ઞાન અને કોરી ક્રિયામાં રાચવાનું નથી કે તેમાં અહં. કરવાનો નથી. પોતાથી પોતાને પોતાનામાં સમાવવાનો છે. ધર્મનાથ ભગવાને આ રીતે પોતાના આત્માને પરમાત્મા બનાવી મોક્ષ સાધ્યો માટે યોગીરાજ તેમના ગુણ-ગાન ગાઈ રહ્યા છે કારણકે તેમને પોતાને પરમાત્મા થવાની લગન છે.
મન મધુકર વર કરજોડી કહે, પદકજ નિકટ નિવાસ જિનેશ્વર ધનનામી આનંદઘન સાંભળો, એ સેવક અરદાસ જિનેશ્વર.. ૮
અર્થ હે નાથ! મારો મન રૂપી ભ્રમર આપને હાથ જોડીને વિનંતી કરે છે કે આપ અનંતગુણોના સમુહ રૂપ છો. ભ્રમર જેમ કમલમાં વાસ કરે તેમ મને આપના ચરણકમલમાં નિવાસ કરવા દેજો. ઘનનામી એટલે જેના અનેકનામો પણ એકજ સ્વરૂપમાં લય પામે છે તેવા હે આનંદઘન પ્રભો! આ સેવકની આટલી અરદાસ આપ જરૂર સ્વીકારજો!
વિવેચનઃ ભ્રમર જેમ પુષ્પની સુગંધ અને મધની મીઠાશને ચાહે
અપ્રત્યાખ્યાન કષાયભાવ આત્માના દેશવિરતિ યારિત્રને રોકે છે.
'
