________________
શ્રી અનંતનાથજી
518
સમજણવાળો, સંભાષણ કરવા માટે અનધિકારી છે કારણ કે તેવી અનધિકારી ચેષ્ટા કરવા દ્વારા, પોતાની મિથ્યા પ્રરૂપણાથી તે, સ્વ અને પરમાં મિથ્યાત્વનો જ વ્યાપ વધારે છે. એ ધર્મ પ્રવર્તનના નામે અધર્મનું પ્રવર્તન કરે છે. પરિણામે પોતે તો, મહાપાપનો ભાગી બને છે પણ સાથે સાથે પોતાની નિશ્રામાં આવેલાં શ્રોતાદિને પણ, પાપના માર્ગે ચઢાવે છે. એ પાપ છે-અધર્મ છે.
જગતમાન્ય, પ્રમાણભૂત, આગમસૂત્રાનુસારી, સિદ્ધાંતસુસંગત સંભાષણ જેવો કોઈ અન્ય ધર્મ નથી. કારણ કે એવા સમ્યમ્ સંભાષણથી, પોતે મુક્તિગામી થાય છે અને પોતાની નિશ્રામાં આવેલા શ્રોતાદિને પણ મોક્ષમાર્ગે ચડાવે છે. પરમાત્માથી પરાકમુખ (વિમુખ) થયેલાને પરમાત્મ સન્મુખ કરે છે. એ જ્ઞાનદાન આપવા દ્વારા, આત્મદાન આપી, ભવોભવના દુઃખ દૂર કરી, ભવનો અંત કરે છે અને શાશ્વત, સંપૂર્ણ, સર્વોચ્ચ, સ્વાધીન, શુદ્ધ આત્મસુખદાતા બને છે. | દર્શન અને જ્ઞાન ઉપયોગશ્ચિત-સ્વાશ્રિત હોવાથી એમાં ભાવાત્મકતા, વ્યાપકતા અને સ્વાધીનતા છે.
ચારિત્ર અને તપ કાયાશ્રિત-પાશ્રિત હોવાથી એમાં ક્રિયાત્મકતા, સીમિતતા અને પરાધીનતા છે.
દર્શન અને શાને ફરજિયાત છે. ચારિત્ર અને તપ મરજિયાત છેયથાશક્તિ કરવા જણાવેલ છે.
આચરણમાં અધુરાશ ક્ષેતવ્ય છે. પરંતુ પ્રરૂપણામાં વિપરીતતા અક્ષમ્ય છે. ઉસૂત્રપ્રરૂપણાથી ઉન્માર્ગ છે. સૂત્રાનુસારી પ્રરૂપણાથી સન્માર્ગ છે. એટલા જ માટે વક્તાઓ, વિદ્વાનો, લેખકો, દેશનેતાઓ.
આર્તધ્યાન એટલે તિર્યયગમનભાવમાં વિયરવું.
