________________
विश्रमे व ४ | ३ |५६ ॥
વિ + શ્રમ્ ધાતુના ઉપાન્ય જ્ઞ ને તેની પરમાં ત્ - બ્રિકે નિંદ્ પ્રત્યય અથવા ઞિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો વિક્લ્પથી વૃદ્ધિ થાય છે. વિ + શ્રમ્ ધાતુને ‘ભાવાડTM: ૫-૩-૧૮’થી ઘસ્ પ્રત્યય અને ‘ળા – તી ૫-૧-૪૮’થી બTM[અન] પ્રત્યય. આ સૂત્રથી વિ + શ્રમ્ ધાતુના ઉપાત્ત્વ અ ને વૃદ્ધિ અર્ આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી અનુક્રમે વિશ્રામ: અને વિશ્રામ: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રથી 5 ને વૃદ્ધિ ન થાય ત્યારે અનુક્રમે વિશ્રમ: અને વિશ્રમ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: - આરામ. આરામ કરનાર. વિ+શ્રમ્ ધાતુને અદ્યતનીનો ભાવમાં 7 પ્રત્યય. તેની પૂર્વે ‘માવર્મળો: ૩-૪-૬૮'થી નિર્ પ્રત્યય; અને તેં નો લોપ. આ સૂત્રથી વિ + શ્રમ્ ધાતુના ઉપાન્ય અને વૃદ્ધિ જ્ઞ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી વશ્રામ અને વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી વૃદ્ધિ ન થાય ત્યારે વ્યમિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - આરામ કરાયો. ICI
૧૭૪
