________________
હૈં: ૫: કારા
નિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા રુક્ષ્ ધાતુના હૈં ને ર્ આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. હ્ર ધાતુને ‘પ્રયો૦ રૂ-૪-૨૦' થી નિંદ્ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી રુદ્દ ધાતુના હૂઁ ને પ્ આદેશ. ‘નયોરુપાત્ત્વસ્ય ૪-૩-૪' થી રુદ્ ધાતુના ઉપાન્ત્ય ૩ ને ગુણ ઓ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી રોપતિ તમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પ પક્ષમાં આ સૂત્રથી રુક્ષ્ ધાતુના હૈં ને વ્ આદેશ ન થાય ત્યારે રોતિ તમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - વૃક્ષ રોપે છે. ૪
॥૪॥
लियो नोऽन्तः स्नेहद्रवे ४।२।१५ ॥
સ્નિગ્ધ ઘી વગેરે દ્રવદ્રવ્યોનું દ્રવિત થવાનું ગમ્યમાન હોય તો `િપ્રત્યયની પૂર્વે રહેલા તી ધાતુના અન્તમાં મૈં નો આગમ વિકલ્પથી થાય છે. વિ+ત્ની ધાતુને ‘પ્રયોō૦ રૂ-૪-૨૦' થી ત્િ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી તી ધાતુના અન્તમાં મૈં નો આગમ વગેરે કાર્ય થવાથી ધૃત વિત્તીનતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ૬ નો આગમ ન થાય ત્યારે વિ+ત્ની ધાતુના અન્ત્ય ૐ ને ‘મિનો॰ ૪-૩-૨’ થી વૃદ્ધિ છે આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી વિજ્ઞાયયંતિ ધૃતમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-ઘીને પીગળાવે છે.
૧૧
