________________
વિ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ૭ પ્રત્યય જ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા શક્તિ સાત ધાતુના ઉપાન્ય ૩ ને મા આદેશ થાય છે. તેથી પ્રમ્ + તિલ્ આ અવસ્થામાં પ્રાણ-નાસ. રૂ-૪-૭૩ થી વિકલ્પપક્ષમાં ૭ પ્રત્યય ન થાય ત્યારે તિવું પ્રત્યાયની પૂર્વે ‘વર્તન રૂ-૪-૭૨' થી શત્રુ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ધમતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં શ્ય પ્રત્યય પરમાં ન હોવાથી બ્રમ્ ધાતુના ને આ સૂત્રથી દીર્ઘ આદેશ થતો નથી. અર્થ - ભટકે છે.?શા.
ष्ठिव् - सिवोऽनटि.वा ४।२।११२॥
પ્રત્યય પુરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા વુિં અને સિ ધાતુના ઉપન્ય સ્વરને વિકલ્પથી દીર્ઘ આદેશ થાય છે. નિષિદ્ અને સિદ્ ધાતુને ‘--૨૪ થી મન પ્રત્યય. આ સૂત્રથી ષિવું અને સિવું ધાતુના ઉપાજ્ય ને દીર્ઘ છું આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી નિષ્ઠીવનમ્ અને રીવનમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં રૂ ને આદેશ ન થાય ત્યારે તો ૪-૩-૪ થી રૂને ગુણ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી નિવમ્ અને સેવનમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: - ઘૂંકવું. સીવવું. રા
૧૦૨
