________________
વઘાર સમાસ થતો નથી...ઈત્યાદિ બરાબર સમજી લેવું.
મે થાઈ સgિal I૧/૧૦૨ા
ઉપમેય વાચક એકાઈ નામને ૩પમાન વાચક વ્યાપ્રાદ્રિ ગણપાઠમાંના વ્યાવ્ર વગેરે નામની સાથે સાથ (ઉપમાનોપમેય વૃત્તિ ધર્મ) વાચક નામનો પ્રયોગ ન હોય તો તપુરુષ વર્મધારય સમાસ થાય છે. પુરુષશ્વાસી વ્યાધ્ર: (વ્યાઘ વ્યા:) અને શની વાસી લિંદી (હિંદીવ સિંદી) આ વિગ્રહમાં ઉપમેય વાચક પુરુષ અને હિંદી નામને ૩પમાન વાચક વ્યાધ્ર અને હિંદી નામની સાથે આ સૂત્રથી તપુરુષ વર્ષઘારય સમાસ. “ઝાર્થે રૂ-ર-૮' થી સ્વાદિ વિભકિતનો લોપ. શની નામને “કુંવઘાર રૂ-ર-૧૭' થી પુંવર્ભાવ. “નાનો નો ર-૧-૨૧' થી સ્ત્રનું નામના ૬ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પુરુષાઘ અને સિંહી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ - પુરુષ વાઘ જેવો (શૂર છે). કુતરી સિંહણ જેવી. (શૂર છે). અહીં વ્યાધ્ર અને સિંહ નામ તત્સદુશ અર્થને જણાવનારા હોવાથી એકાઈક છે - એ સમજી શકાય છે, સાચાનુprવિતિ ઝિમ્ ? - આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ૩૫માનોપા ઉભયવૃત્તિ સામ્ય (સાધારણ ધર્મ) વાચક નામને પ્રયોગ ન હોય તો જ ઉપય વાચક નામને ૩પમાન વ્યાધેિ ગણપાઠમાંના નામની સાથે તપુરુષ ધારય સમાસ થાય છે. તેથી પુરુષવ્યા: શૂર: આ પ્રમાણે શૂરતું સ્વરૂપ સામ્યવાચક શૂર નામનો પ્રયોગ હોય ત્યારે પુરુષવ્યા: આવો પ્રયોગ થતો નથી. પૂર્વ સૂત્રથી (૩-૧-૧૦૭થી) ઉપમાન વાચક નામને સામાન્ય વાચક જ નામની સાથે તપુરુષવર્મધારય સમાસ થાય છે' - આ પ્રમાણે નિયમ
૮૨
