________________
અને ધક્કા નામને પુંવર્ભાવ વગેરે કાર્ય થવાથી રક્ષાશક્તિ અને
ઋષણ આવા નામ બને છે. ત્યાર બાદ રક્ષાશનિ નામને વે ૬-રૂ-૧૨રૂ” ની સહાયથી રિપૂ. ૬--૨૩ થી () પ્રત્યય. વ. ૭-૪-૬૮' થી ' ની પૂર્વેના મા નો લોપ. “વૃદ્ધિ સ્વરે ૭-૪-૧' થી આદ્ય સ્વર માં ને વૃદ્ધિ સા આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી રક્ષણશાતાઆવો પ્રયોગ થાય છે. “ઃ શ્રીતે ૬-૪ઉ૧૦” થી ધષદ નામને રૂદ્ પ્રત્યય. “સવ. ૭-૪-૬૮' થી તેની પૂર્વેના રૂ નો લીપ. “માન સંવત્સર. ૭-૪-૨' થી ના
ને વૃદ્ધિ ના આદેશ....વગેરે કાર્ય થવાથી દિવ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- દક્ષિણ દિશાની શાળામાં રહેનાર. એકસો સાઠ આદિથી ખરીદેલો. ઉત્તર પરમાં - ઉત્તરો ની ઈનમય અને ધિક્કો ન ગિયોડી આ વિગ્રહમાં “પાર્થ વાઇ રૂ-૧-૨૨' થી ત્રિપદ બહુવીહિ સમાસ. ઉત્તર અને મધ નામને અનુક્રમે આ સૂત્રથી તસ્કુરુષ - વધારા સમાસ. “તપુરુષાત્ ૭રૂ-૧૦૧' થી સમાસાન્ત ગદ્ પ્રત્યયાદિ કાર્ય થવાથી ઉત્તર વિધા અને ગધવપ્રિય: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- ઉત્તરનો બળદ છે ધન જેનું તે. અધિક બળદનો પ્રેમી. ઉપર જણાવ્યા મુજબ આ સૂત્રથી વિહિત સમાસ; તદ્ધિત પ્રત્યયના વિષયમાં અને ઉત્તરપદ પરમાં પણ નિત્ય સમાસ છે - એ સ્વયં સમજી લેવું જોશના ઇત્યાદિ સ્થળે “વિશેષ૦ રૂ-૧-૧૬’ થી સમાસ સિદ્ધ હોવા છતાં “રિશા વાચક નામને અને વિક્ર નામને સંજ્ઞા અને તદ્ધિતપ્રત્યયના વિષયમાં તથા ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો જ તપુરુષ વર્મધાર સમાસ થાય છે' - એકાદશ નિયમ માટે આ સૂત્રનો આરંભ છે. તેથી તૂ.નં. ૩-૭-૧૬ માં રિશા વાચક નામ અને ધક નામ એતદતિરિક્તત્વેન સફકોચ થવાથી ઉત્તરા વૃક્ષા: ઇત્યાદિ સ્થળે સંજ્ઞાનિધિતોત્તર સ્વરૂપ નિમિત્તના અભાવમાં સૂ.. રૂ-૧-૧૬ થી પણ સમાસ થતો નથી.. ઇત્યાદિ અન્યત્રથી સમજી લેવું. (૧૮
