________________
૧-૭૭' થી તત્પુરુષ સમાસ. આ સૂત્રથી રવ નામને ૩૬ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ૩ધિ ઘૂંટ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - પાણી ભરવાનો ઘડો. વક્ષ્ય વાત: અને દ્દશ્ય વાહનઃ આ વિગ્રહમાં ‘શ્ર્ચયના૦ ૩-૧-૭૬' થી તત્પુરુષ સમાસ. આ સૂત્રથી રવજ્ર નામને ૩૬ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી દ્રવાસ: અને વવાહન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ - પાણીનું સ્થાન. પાણીનું વાહન. આ સૂત્રથી અસંજ્ઞાના વિષયમાં ઉરૂ આદેશ થાય છે. સંજ્ઞાના વિષય માટે સૂ.નં. રૂ-૨-૧૦૭ નું પ્રણયન છે. ૧૦૪
܀
સૈવ્યગ્નને પૂર્વે રૂાર/૧૦૬ની
અસંયુક્ત વ્યઞ્જન જેની આદિમાં (બે વ્યઞ્જન જેની આદિમાં નથી) છે - તે પૂર્વમાણાર્થક (જેને પૂર્ણ કરી શકાય તદર્થક) નામ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલાવળ નામને વિકલ્પથી ૩૬ આદેશ થાય છે. સદ્દસ્ય જીÆ: આ અર્થમાં ‘હષઁય૦ રૂ-૧-૭૬' થી તત્પુરુષ સમાસ. આ સૂત્રથી ઉવ નામને ૩૬ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ક્કુમ્ભ: આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ૩૬ આદેશ ન થાય ત્યારે વડુન: આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં ઠુમ્મઃ આ ઉત્તરપદ અસંયુક્ત વ્યઞ્જનાદિ અને પૂર્યમાણાર્થક નામ સ્વરૂપ છે - એ સમજી શકાય છે. અર્થ - પાણીનો ઘડો.
व्यञ्जन इति किम् ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ અસંયુક્ત વ્યંજનાદિ જ (સ્વરાદિ નહિ.) પૂર્વમાન્નાર્થક ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ઉર્જા નામને વિકલ્પથી ૩૬ આદેશ થાય છે. તેથી ઉપસ્યામત્રમ્ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ તત્પુરુષ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી નિષ્પન્ન મિત્રમ્
२५९
