________________
યસ્ય ફૂલ્લાસ- નેઆડગ્ - ચે ારા૪//
નાત અને તેલ - ઉત્તરપદ ૫૨માં હાય અથવા અન્ અને હૈં પ્રત્યય પ૨માં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા હૃશ્ય નામને મૃત્ આદેશ થાય છે. દૈવલ્ય જ્ઞાતઃ આ વિગ્રહમાં ‘છ્યય૦ રૂ-૧-૭૬’ થી તત્પુરુષ સમાસ. આ સૂત્રથી વય નામને તુ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી હૃત્ત્તાસ: આવો પ્રયોગ થાય છે. કૃર્ય નિવૃત્તિ આ અર્થમાં હૃદય + નિર્ ધાતુને “ર્મળો૦ ૧-૧-૭૨' થી ગળુ (અ) પ્રત્યયાદિ કાર્ય બાદ ‘કહ્યુń૦ રૂ-૧-૪૬' થી તત્પુરુષ સમાસ. આ સૂત્રથી હૃદય નામને હતુ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી ખેલઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં “ત્તિ ત્તૌ 9-રૂ-૬' થી સ્ ને ર્ આદેશ થયો છે. અર્થક્રમશઃ- હૃદયનો ઉલ્લાસ. હૃદયનો લેખક. અહીં નળ્ પ્રત્યયના સાહચર્યથી તેવુ નામ અબ્ પ્રત્યયાન્ત જ વિવક્ષિત છે. घञ् પ્રત્યયાન્ત નહીં. હૃદયસ્ય ભાવઃ આ અર્થમાં હૃય નામને ‘પુરુષહૃ૦ ૭-૧-૭૦' થી અદ્ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી દૃશ્ય નામને કૃત્ આદેશ. ‘વૃદ્ધિ: સ્વરે ૭-૪-૧' થી કૃત્ ના ને વૃદ્ધિ સ્રર્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી હાર્યમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - હૃદયગત. હૃદયાય હિતમ્ આ અર્થમાં હૃદય નામને તસ્મૈ હિતે ૭-૧-રૂપ' થી ‘પ્રાયૅક્૧૦ ૭-૧-૩૭’ ની સહાયથી ય પ્રત્યય. આ સૂત્રથી હચ નામને કૃત્ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી હૃઘઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - હૃદયને હિતકર. ||૪||
पदः पादस्याऽऽज्याति ગોપતે ।રાજ્કી
-
ઞાનિ; ઞાતિ; ૨ અને ૩પત આ ઉત્તરપદ ૫૨માં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા પાવ નામને પ૬ આદેશ થાય છે. પાવાભ્યામનતિ
२५१
