________________
ત્યારે વ્રૂધ્રુવા આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - નિન્દ્રિત કર્દૂ નામની માતા. ||૬||
महतः कर ધાણ વિશિષ્ટ કાઃ રૂાર/દ્દી
B
ર ઘાસ અને વિશિષ્ટ - ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા અન્ય વર્ણને જ્ઞા (ST) આદેશ વિકલ્પથી થાય છે. મહતાં જર: મહતાં ઘાસઃ અને મહતાં વિશિષ્ટ: આ વિગ્રહમાં મહત્ નામને અનુક્રમે. ર ઘાસ અને વિશિષ્ટ નામની સાથે ‘પદ્યયભા ૩-૧-૭૬' થી તત્પુરુષ સમાસ. દુાર્થે રૂ-૨-૮' થી સ્વાદિ વિભક્તિનો લોપ. આ સૂત્રથી મહત્ નામના અન્ય સ્ ને ઙા આદેશ. ‘હિત્યન્ય૦ ૨-૧-૧૧૪' થી મહદ્ નામના અન્ય ગ નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી મહાજર: મહાધાસ: અને મહાવિશિષ્ટઃ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ ૩। આદેશ વગેરે કાર્ય ન થાય ત્યારે મહા: મહાસઃ અને મહવિશિષ્ટ: આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- મોટાઓનો હાથ. મોટાઓનું ખાવું, મોટાઓનો વિશિષ્ટ. અહીં યાદ રાખવું જોઈએ કે સમાનાર્થક ઉત્તરપદની પરમાં સૂ નં. રૂ-૨-૭૦ થી નિત્ય ઙા નું વિધાન છે. સૂત્રથી અસમાનાર્થક જ્ઞાતિઉત્તરપદની પરમાં વિકલ્પે ા આદેશનું વિધાન છે. ઙા ના સ્થાને જ્ઞ આદેશના વિધાનથી પણ મહાર: વગેરે પ્રયોગો સિદ્ધ હોવા છતાં; તૂ.નં. રૂ-૨-૬૬ માં મહત્યાઃ રઃ ઈત્યાદિ વિગ્રહમાં મહાર: વગેરે પ્રયોગોની સિદ્ધિ માટે ૩ આદેશનું વિધાન છે - ઈત્યાદિ ભણાવનાર પાસેથી સમજી લેવું. ।।૮।।
આ
२२९
