________________
दिवस् - दिवः पृथिव्यां वा ३।२।४।।
દેવતાવાચક નામોથી આરબ્ધ ઉર્દ સમાસમાં ઉત્તરપદ - પૃથિવી નામ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદ વિવું નામને વિકલ્પથી વિમ્ અને વિવઃ આદેશ થાય છે. ઘી પૃથિવી વ આ વિગ્રહમાં “વાર્થે રૂ-૧-૧૭” થી વિદ્ નામને પૃથિવી નામની સાથે કુન્દ સમાસ. “કા રૂ--૮' થી સિ નો લોપ. આ સૂત્રથી વિવું નામને રિવર્ અને વિ: આવો આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી અનુક્રમે વિપૃથિવ્યો અને વિઃ પૃથિવ્યૌ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી વુિં નામ, રિવ અથવા રિવઆવો આદેશ ન થાય ત્યારે રિવો ઘાવી ૩-૨-૪૪ થી થાવા આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી ઘાવાપૃથિવ્યો આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં સૂત્રમાં રિવ:” આ પ્રમાણે વિસગન્ત નિર્દેશ હોવાથી હિવત્ આદેશ થયા બાદ તેના સૂ ને “સઃ ૨-૧-૭૨ થી ૨ આદેશ થતો નથી. અન્યથા વિવત્ આદેશના જ વિધાનથી વિપૃથિથી આ પ્રયોગ સિદ્ધ હોવાથી રિવા આદેશનું વિધાન નિરર્થક થશે - એ યાદ રાખવું. અર્થ - સ્વર્ગ અને પૃથિવી. ૪પ.
૩૫ાસોપસ: રૂારા૪/l
ટેવતા વાચક નામોથી આરબ્ધ સમાસમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા ૩ષત્ નામ સ્વરૂપ પૂર્વપદને ૩ષાસા આદેશ થાય છે. સૂર્ય તયો: સમાહાર: આ વિગ્રહમાં
૨૦.
