________________
પોમ - અને ડ ને ૩ / ૨ / ૨ //
વેદમાં સાથે પાઠ છે જેનો એવા વાયુથી ભિન્ન દેવતાવાચક નામોથી આરબ્ધ હિન્દુ સમાસમાં જોમ અને વરુણ, ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદ નામના અન્ય વર્ણને શું આદેશ થાય છે. સૂત્રમાં જોમ આ પ્રમાણે નિર્દેશ હોવાથી હું આદેશના યોગમાં સોમ નામના સૂ ને ૬ આદેશ થાય છે. નિ૨ સોનગ્ન અને શનિ વાક્ય આ વિગ્રહમાં “વાર્થે ૦િ રૂ-૧-૧૭૭’ થી સમાસ. “ઉકાળું ૩-૨-૮' થી પ્તિ નો લોપ. આ સૂત્રથી નિ ના રૂ ને હું આદેશ. તેમજ સોમ નામના હું ને ૬ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી મનીષોની અને તેનીવળી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- અગ્નિ અને ચંદ્ર, અગ્નિ અને વરુણ. રેવત
િવ = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વેદમાં સહકૃત વાયુભિન્ન દેવતાવાચક જ નામોથી આરબ્ધ બ્દ સમાસમાં જોમ અને વરુણ ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદ .
નિ ના અન્ય વર્ણને ર્ આદેશ થાય છે. તેથી નિ સોમ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ કુન્દ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી સનિસીપી આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં નિ અને સોમ નામ વેદમાં સહકૃત હોવા છતાં તે તાદૃશ દેવતાવાચક ન હોવાથી ન ના રૂ ને આ સૂત્રથી { આદેશાદિ કાર્ય થતું નથી. અર્થ - અગ્નિ નામનો છોકરો અને સોમ નામનો છોકરો. જરા
१९८
