________________
હોય તો; પૂર્વપદના અન્ય વર્ણને વા આદેશ થાય છે. રૂદ્રશ્ય સમગ્ધ આ વિગ્રહમાં “વાર્થે ઉદ્ધવ ૩-૧-૧૧૭’ થી વાયુલિન વેદસહશ્રુતદેવતાવાચક નામને તાદૃશ દેવતાવાચક સોમ નામની સાથે કદ સમાસ. “Qાર્ગે ૩-૨-૮' થી સિ નો લોપ. આ સૂત્રથી પૂર્વપદ રૂ ના અન્ય ને આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી રૂદ્રાસીપી આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - ઈન્દ્ર અને ચન્દ્ર.
વેતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વાયુલિન વેદમાં જ જેનો સાથે પાઠ છે - એવા દેવતાવાચક નામોથી આરબ્ધ દ્વન્દ સમાસમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદના અન્ય વર્ણને મા આદેશ થાય છે. તેથી વૃક્ષા ૨ પ્રજાપતિ આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વ સમાસાદિ કાયા થવાથી વૃક્ષનાપતી આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં વાયુભિન્ન પણ પુરાણમાં (વેદમાં નહીં) સહશ્રુત એવા દેવતાવાચક નામોથી આરબ્ધ કન્દ સમાસમાં તાદૃશ પૂર્વપદ વૃદ્ધનું આ અન્ય વર્ણને આ સૂત્રથી ગા આદેશ થતો નથી. અર્થ - બ્રહ્મા અને પ્રજાપતિ. સતિ ઝિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વેદમાં સહશ્રુત જ (માત્ર ઉત નહીં) વાયુભિન્ન દેવતાવાચક નામોથી આરબ્ધ ઉર્વ સમાસમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદના અન્ય વર્ણને આદેશ થાય છે. તેથી વિષ્નવ શa આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ ઉર્વ સમાસાદિ કાર્ય થવાથી વિષ્ણુશી આવો પ્રયોગ થાય છે. અહીં વાયુલિન તાદૃશ વેદસહભૃતદેવતાવાચક નામોનો સમાસ ન હોવાથી તાદૃશ પૂર્વપદના અન્ય વર્ણને આ સૂત્રથી આ આદેશ થતો નથી. અર્થ - વિષ્ણુ અને ઈન્દ્ર.
કૃતિ વિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ વાયુલિન • વેદમાં જેનો સાથે પાઠ જ છે (સહકતાથવાચક નહીં) એવા દેવતાવાચક નામોના દ્વન્દ સમાસમાં ઉત્તરપદ પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા પૂર્વપદના અન્તવર્ણને શા આદેશ થાય છે. તેથી વઘ સૂર્યગ્ર આ વિગ્રહમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ કુન્દ સમાસાદિ
१९६
