________________
થવાથી સ્વથમ્ અને પૂજનિક્ષમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશઃ- ઘોડા અને રથો. જૂ અને લીખ. નોળીયા સુધીના જીવોને સામાન્યતઃ ક્ષુદ્ર જન્તુ કહેવાય છે. ||૧૩૪||
फलस्य जातौ ३/१/१३७//
સમાસથી જાતિયરૂપ અર્થની વિવક્ષા હોય તો બહુત્વવિશિષ્ટાર્થક ફલવાચક નામના સ્વ - સજાતીય નામથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન તાદૃશ સામાસિક નામને એકવભાવ થાય છે. વવરાળિ ામનાનિ 7 આ વિગ્રહમાં ‘વાર્થે દ્વન્દ્વ:૦ ૩-૧-૧૧૭' થી જાતિની વિવક્ષામાં બહુત્વવિશિષ્ટાર્થક ફલવાચક વર્ નામના સ્વ - સજાતીય ઞામ નામથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન વામન નામને આ સૂત્રથી એકવાવ થવાથી વવામામ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - બો૨ (સામાન્ય) અને આમળા (સામાન્ય). જ્ઞાતાવિતિ ત્રિમ્ ?= આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ જાતિરૂપ અર્થની વિવક્ષા હોય તો જ બહુત્વવિશિષ્ટાર્થક ફલવાચક નામના સ્વ - સજાતીય નામથી આરબ્ધ દ્વન્દ્વ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન તાદૃશ સામાસિક નામને એકવદ્ભાવ થાય છે. તેથી તાનિ કવરામનાનિ સત્તિ અહીં જાતિની વિવક્ષા ન હોવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ દ્વન્દ્વ સમાસાદિ કાર્યથી નિષ્પન્ન વવરામઽ નામને આ સૂત્રથી એકવાવ થતો નથી. અર્થ - આ બોર અને આમળાં. (અહીં સન્મુખવર્તિ જ ફલનું અભિધાન હોવાથી જાતિની વિવક્ષા નથી - એ સ્પષ્ટ છે.) અહીં યાદ રાખવું કે જાતિની વિવક્ષા ન હોય ત્યારે અને અબહુત્વવિશિષ્ટાર્થક નામ હોય ત્યારે આ સૂત્રથી એકવદ્ભાવ ન
१२६
