________________
લાગતાં અન્ય પ્રત્યયનો નિષેધ થયેલો છે. તેથી સર્વાદિ કાર્ય ન થવાથી દન્દે વા ૧-૪-૧૧ થી સ્ પ્રત્યયનો રૂ વિકલ્પે ન થયો. તૃતીયાન્તાત્ પૂર્વાવર યોગે । ૧-૪-૧૩.
અર્થ – તૃતીયાન્ત શબ્દથી ૫૨ પૂર્વ અને અવર સર્વનામનો યોગ (સંબંધ) હોય તો તે સર્વાદિ થતાં નથી. (એટલે સર્વાદિ સંબંધી કોઇપણ કાર્ય ન થાય.)
૧૧
સૂત્ર સમાસ -તૃતીયા અન્ને યસ્ય સ: - તૃતીયાન્ત: તસ્માત્ (બહુ.) પૂર્વશ્ચ -ગવર્થ તો: સમાહાર: - પૂર્વાઽવરમ્ (સમા.૪.)
વિવેચન – માસ પૂર્વાય – માસેન પૂર્વીય. અહીં માલેન એ તૃતીયાન્ત શબ્દ છે. તેનાથી ૫૨ પૂર્વ શબ્દનો યોગ છે. તેથી સર્વારે......૧-૪-૭ થી કે ચ.એ.વ. નો મૈં ન થતાં ‘રેસ્ક્વોર્ડાડઽૌ'' ૧-૪-૬ થી ય થયો. વિનાવરાવ‘- નેિન અવાય. અહીં પણ માલપૂર્વીયવત્ જાણવું. વિનાવા: – નેિન અવાઃ અહીં વિનેન એ તૃતીયાન્ત શબ્દ છે. તેનાથી પર અવર શબ્દનો યોગ છે. તેથી નસ રૂ: ૧-૪-૯ થી નસ્ નો હૈં ન થતાં ગત્ પ્રત્યય જ રહ્યો.
-
અર્થ -
-
તૃતીયાનાિિતવિમ્ ? પૂર્વક્ષ્મ માસેન અહીં માસેન એ તૃતીયાન્ત શબ્દ છે. પરંતુ તે તૃતીયાન્ત શબ્દથી પરમાં પૂર્વ શબ્દ નથી. પરંતુ પૂર્વમાં છે. તેથી પૂર્વ શબ્દ સર્વાદિ મનાયો. તે કારણે સરે..... ૧-૪-૭ થી કેયાએ.વ. નો ઐ થયો.
તીર્થં કિા થા । ૧-૪-૧૪.
તીયાન્ત નામ કે, કસિ, સ્ અને કિ નાં કાર્યમાં (ાિર્ય માં) સર્વાદિ વિકલ્પે થાય.
સૂત્ર સમાસ -ડિતાંજાર્યમ્ - કિાર્યમ્, તસ્મિન્ (ષ.ત.)
વિવેચન – ાિર્ય કૃતિ વિમ્ ? દ્વિતીયાય - અહીં ‘પ્રાક્ નિત્યા પ્’૭-૩૨૮ થી ર્ પ્રત્યય લાગેલો છે. જો અજ્ લાગેલો હોય (અંતર્ભાવિ પ્રત્યય હોય) તો જ સર્વાદિમાં ગ્રહણ થાય. પરંતુ અહીં તો પ્પ્રત્યય લાગેલો છે. સર્વાદિમાં ‘‘પ્રકૃતિ ગ્રહને સ્વાર્થિપ્રત્યાયન્તસ્ય અઘ્રહળમ્' (પ્રકૃતિ ગ્રહણ થયે છતે સ્વાર્થિક પ્રત્યયાન્તનું ગ્રહણ થતું નથી.) પ્ એ સ્વાર્થિક પ્રત્યય છે તેથી ર્િ પ્રત્યયનું કાર્ય કરતાં સર્વાદિ ગણાશે નહિં. તેથી ક્ષ્મ - સ્માત્ વિગેરે આદેશો પણ થશે નહિં.
