________________
૮૨
વિશેષ્યભાવ થવાથી દીર્ઘકારતુત થી પર રહેલા નું ધિત્વ થાય.
પરંતુ સ્વાકારÚતથી પર રહેલા છૂ નું ધિત્વ ન થાય. સૂત્ર :
સ્વરે (૧-૩-૩૦) અર્થ :- સ્વરથી પર રહેલા નું ધિત્વરૂપ થાય છે.
દાઃતઃ ફુચ્છતિ , છતિ અહીં ના ૬ નો, અને ગમ્ ધાતુના મ્ નો ૪-૨-૧૦૬ “ગનિષમકઃ' એ સૂત્રથી છું આદેશ થાય છે. આ સૂત્રથી ધિત્વ રૂપ થાય છે. અને ૧-૩-૫૦ ““ધો પ્રથમોડશિટ" થી પૂર્વના નો ડાઘોષ એવો છુ પર
છતાં ૬ થાય છે. વિવેચન : - “વહુવનમ્ પાન્ત રતિ નિવૃાર્થમ” સૂત્રમાં બ.વ.નો
ઉદ્દેશ પદાન્તની નિવૃત્તિ માટે છે. એટલે પદાજો કે અપલને રહેલો હોય તોપણ ધિત્વ થાય. [૧-૩-૨૮ અને ૧-૩-૨૯ એ બે સૂત્રો આ સૂત્રના અપવાદ
સૂત્રો છે.] સૂત્ર :
ઈ-સ્વરાઇડ્ઝ નવા (૧-૩-૩૧) અર્થ :- સ્વરથી પર રહેલ અને દૃથી પર, અને સ્વર વજીને આવેલ
કોઈપણ વર્ણનો દ્વિર્ભાવ (દ્ધિત્વરૂપ) વિકલ્પ થાય છે. પરંતુ
બીજા બધા કાર્યો કર્યા પછી ધિત્વ થાય છે. સૂત્રનો સમાસ- ૨ દુધ ઉતયોઃ સમાહાર: = રહમ તરમાત્ તુ (સમા.
હિન્દુ.) ૨૨, દૃશ્ય, સ્વરશ્ય તેષાં સમાહાર: = સ્વરમ્ (સમા. હિન્દ.)
a pદસ્વરમ્ = 3 ઈસ્વરમ્ તસ્ય 3 ઈસ્વરસ્ય (નમ્. તત્પ.) વિવેચન :- આ સૂત્ર ૬૨ જગ્યાએ લાગે.૨+૩૧ વ્યંજન, સ્ + ૩૧ વ્યંજન
( અને સિવાય) (૨) અ, = અહીં 3 સ્વરની પછી ૨ છે. અને તેની
