________________
કરી, તેનો તેઓ કેવો અમલ કરે છે તે તપાસવા કોઈ વિશ્વાસુ માણસની યોજના કરી; તો માલૂમ પડ્યું કે રાજપુત્રે તો રાજાના હુકમને હસી કાઢ્યો હતો, અને સાધુએ તેની પૂરેપૂરી તપાસ કરી ઉભયને સંતોષ પમાડ્યો હતો. મતલબ કે રાજપુત્ર કરતાં અધિક અને સાચો વિનય સાધુમાં જ નક્કી થયા. એવી રીતે વિનય પ્રયુંજવા સદા સાવધાન રહેવું એ દરેક સુશિષ્યની ખાસ ફરજ છે. યતઃ વિનયવૃત્તિમાં જ શિષ્યની ખરી શોભા છે.
આર્દ્રકુમારની કથા (ગાથા-૩૦૨)
આર્દ્રકુમારનો જીવ પોતાના પૂર્વભવમાં વૈરાગ્યથી દીક્ષા ગ્રહણ કર્યા બાદ પોતે ગીતાર્થ છતાં એકદા પોતાની બંધુમતી સ્ત્રી કે જેણીએ દીક્ષા ગ્રહણ કરી હતી તેણીને દેખી કામાતુર થયો, તે વાત પોતે કોઈ સાધુ દ્વારા જણાવી; તેથી તેણીએ ઉભયનું હિત વિચારી અનશન ગ્રહણ કર્યું. તે વાત સાંભળી પોતે પણ ખિન્ન થઈ અનશન ગ્રહણ કરી સ્વર્ગે ગયો. પરંતુ ત્યાંથી ચ્યવી અનાર્ય દેશમાં ઉત્પન્ન થયો.
અગ્નિશર્માની કથા (ગાથા-૩૦૨)
વસંતપુરમાં વસતો અગ્નિશર્મા નામનો વિપ્ર એકદા વૈરાગ્યથી ભાર્યા સહિત પ્રવ્રુજિત થયો. તે બન્ને ચારિત્રમાં એકનિષ્ઠાવાળા છતાં સાધુ પૂર્વ અભ્યાસથી ભાર્યા ઉપર રાગ રાખે છે. અને સાધ્વી જાતિમદ કરે છે. છેવટે તે બંને સ્વ-પાપને આલોચ્યા નિંદ્યા વગર કાળ કરીને સ્વર્ગે ગયાં. સાધુનો જીવ ઇભ્ય પુત્ર ઇલાસુત થયો અને સાધ્વીનો જીવ અદ્ભુત રૂપવાળી નટપુત્રી થયો. એકદા તે નટડીને દેખી પૂર્વસ્નેહવશથી કામપરતંત્ર બની સ્વકુળનો ત્યાગ કરી પોતે પણ નટ થયો. એમ સમજી સુજ્ઞ જનોએ નિઃશલ્ય થવું !
श्री पुष्पमाला प्रकरण
१७६
