________________
દેવદ્રવ્ય અને જિનપૂજા
૧૪
કરવાનો નંબર છેલ્લો આવે. પણ વૈયાવચ્ચ ખાતાના ઉપયોગની વાત હોય ત્યારે સાધુ મહારાજની વૈયાવચ્ચમાં એ કરવો એ ઉત્સર્ગ જ છે, અપવાદ નહીં. જેમ દેવભક્તિ સ્વદ્રવ્યથી કરવી જોઈએ એ જ રીતે શું ગુરુભક્તિ, જ્ઞાનભક્તિ કે સાધર્મિકભક્તિ પણ સ્વદ્રવ્યથી કરવી એ જ શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ નથી ? છે જ. તો હવે જો બધું જ સ્વદ્રવ્યમાંથી કરવાનું હોય તો પછી આ સાતક્ષેત્રોની વ્યવસ્થા શા માટે જણાવી ? એટલે માનવું પડે કે બધું સ્વદ્રવ્યથી કરવું એ આદર્શ છે. શક્ય બને તો એ આદર્શ જ પકડવો. પણ શક્તિ-ભાવના ન પહોંચતા જેઓ આ આદર્શને આંબી શકતા નથી એ બધા માટે કોઈ વ્યવસ્થા પણ જોઈએ ને ! શું એ બધાને પૂજા નહીં કરનારા સ્થાનકવાસી બનાવી દેવા છે ? એટલે બધા પ્રભુભક્તિ વગેરે કરતા રહે એ માટે દેવદ્રવ્ય વગેરેની વ્યવસ્થા દર્શાવી છે. (શક્તિની જેમ ભાવના પણ જોવી જોઈએ. સવારના પ્રતિક્રમણમાં તપચિંતવણીના કાઉસ્સગ્ગમાં શક્તિ અને ભાવના બન્ને જોવાના છે અને આખરે નિર્ણય ભાવના પ્રમાણે થાય છે. હા, આ ભાવનાને પ્રગટ કરવા પ્રયત્નશીલ ચોક્કસ રહેવું જોઈએ.)
આથી સિદ્ધ થાય છે કે પરદ્રવ્યથી જિનપૂજા ન થઈ શકે એવું નથી.
પ્રશ્ન : પણ શ્રાવક જો પરદ્રવ્યથી કે દેવદ્રવ્યથી પણ પૂજા કરી શકે છે તો શ્રાદ્ધદિનકૃત્યમાં નિર્ધનશ્રાવકને પુષ્પો ગૂંથવા વગેરે કરીને કાયયોગને સફળ કરવાની વાત કેમ કરી છે ?
ઉત્તર ઃ એ પાઠમાં પુષ્પાદિસામગ્રીનો અભાવ હોવાથી ભક્તિસંબંધી અન્ય કાર્યો કરીને લાભ લેવાનું જણાવ્યું છે. આમાં
