Page Text
________________
૬૭
શ્રી જૈનદર્શનમાં જુદી જુદી દૃષ્ટિએ આત્માને નિત્ય પણ, વિભુ પણ, અણુ પણ, ભિન્ન પણ, અભિન્ન પણ એમ અનેક પ્રકારે માનેલ છે. બીજે એવું નથી. માત્ર આત્માને માને એટલા ઉપરથી બધાં સમાન ન કહેવાય. જો એમ હોય તો બધા જ આદમી સમાન છે, છતાંય સહુ સહુના ઘર જુદા કેમ ? આ ઘર આનું અને આ ઘર તેનું એમ કેમ ? બધા મનુષ્ય છતાં મોટા નાનાના, શેઠ નોકરના, ગુરૂ શિષ્યના, એવા બધા ભેદ શા માટે ? મેળ થતો હોય ત્યાં જ થાય ; અયોગ્ય યોગ્યનો મેળ ન જ હોય.
દૂધ અને સાકરનો જ મેળ હોય પણ દૂધ અને મીઠાનો મેળ ન કરાય. રોટલી સાથે શાક જ કેમ ? કોલસા કેમ નહિ ? કોઈ વક્તા અને કોઈ શ્રોતા જ કેમ ? સમજ વિના સમાનતાની વાતો કરી યોગ્ય – અયોગ્યને સાથે ખાતા પીતા કરવા એ ઈરાદાપૂર્વક ધર્મતત્ત્વના નાશ માટે છે.
પરિણામે થોડી પણ સુબુદ્ધિ હોય તે નાશ પામે, આચારહીન બનવાનો એ માર્ગ છે. છ એ દર્શનકારો નાસ્તિક સામે એક સરખી રીતે ઊભા છે. પણ જૈનદર્શન તમામથી અલગ છે. વિશિષ્ટ છે. એ બધી વાતો તમારે વિસ્તારથી સમજવાની છે. અને તે સમજવી જરૂરી છે. આજે એક જ દિવસમાં એ બધું ન સમજાય.
હવે જે શ્રુતિ ભગવાને કહી, તે શ્રુતિમાં આવતાં પદોનો અર્થ કરતાં ભગવાન સમજાવે છે કે, હે ઈન્દ્રભૂતે ! વેદની આ શ્રુતિમાં આવતાં વિજ્ઞાનયન આ આદિ પદોનો તું જે અર્થ કરે છે તે અર્થ અયુક્ત છે.
વર્ણવેલી વેદની શ્રુતિનો શ્રી ઈન્દ્રભૂતિજીએ કરેલો અર્થ....
પ્રથમ શ્રી ઈન્દ્રભૂતિ, એ વેદની શ્રુતિના પદોનો જે અર્થ કરે છે, તેનું નિરૂપણ કરતાં ભગવાન ફરમાવે છે કે, વિજ્ઞાનઘન એટલે, ગમનાગમનાદિ ચેષ્ટાઓને કરનારો આત્મા. મદ્યને બનાવવા માટેના જે સાધનો, તે બરાબર એકત્રિત થાય છે, તો તેમાંથી જેમ મદ્ય શક્તિ પેદા થાય છે તેની માફક.
एतेभ्यो भूतेभ्यः समुत्थाय
આ પ્રત્યક્ષપણે દૃશ્યમાન થતાં પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને આકાશ એ પાંચ ભૂતોમાંથી ઉત્પન્ન થઈને, પાણીમાં પેદા થયેલ પરપોટા જેમ, પાણીમાં જ નાશ પામે છે તેમ, તે ભૂતોમાં વિલીન થઈ જાય છે. તે કારણથી પાંચ ભૂતોથી અતિરિક્ત એટલે ભિન્ન એવી કોઈ આત્મા જેવી વસ્તુ નહિ હોવાથી ન પ્રેત્ય સંજ્ઞાઽસ્તિ એટલે કે પુનર્જન્મ જેવી કોઈ વસ્તુ નથી. શ્રી ઈન્દ્રભૂતિની જેવો અર્થ કરતા હતા, તેવો જ અર્થ ભગવાને શ્રી ઈન્દ્રભૂતિને કરી બતાવ્યો અને પછી ફરમાવ્યું કે -
હે ઈન્દ્રભૂતિ ! તમે જે આવા પ્રકારનો અર્થ કરો છો તે તમારો અર્થ અયુક્ત છે. આવા પ્રકારનો અર્થ કરવાથી જ ઈન્દ્રભૂતિજી આત્માના અસ્તિત્ત્વમાં શંકાશીલ બન્યા હતા. જો તે વેદની શ્રુતિનો સાચો અર્થ સમજી શક્યા હોત તો આત્માના અસ્તિત્ત્વમાં શંકાશીલ બન્યા જ ન હોત. કારણ કે એ જ વેદમાં આત્માના અસ્તિત્ત્વને સિદ્ધ કરનારી બીજી શ્રુતિ પણ હતી.
| SR No. | 005781 |
| Book Title | Parvna Vyakhyano |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kirtipurnashreeji |
| Publisher | Kirtipurnashreeji |
| Publication Year | |
| Total Pages | 140 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 13 MB |