________________
૩૦
૧. અમારિ પ્રવર્ત્તન...
અમારિ પ્રવર્તન સંબંધમાં...પર્યુષણાપર્વની અઠ્ઠાઈમાં પાંચ કર્તવ્યો કરવાનાં છે. તેમાં પહેલું અમારિ પ્રવર્તન છે. શ્રી કુમારપાલરાજા અને શ્રી સંપ્રતિરાજાની જેમ શ્રી પર્યુંષણા અઠ્ઠાઈના પર્વ દિવસોમાં અમારિ પ્રવર્તન કરવું જોઈએ. જગદ્ગુરૂ આચાર્ય ભગવાન શ્રીમદ્ વિજય હીરસૂરીશ્વરજી મહારાજા અને અકબર બાદશાહની યાદ આ પ્રસંગે આવે છે. અમારિ પ્રવર્તન અંગે છેલ્લે છેલ્લે દૃષ્ટાંત યોગ્ય વૃત્તાંત આ બન્યો છે.
જયાં આચાર્ય ભગવાન વિજય હીરસૂરીશ્વરજીમહારાજા યાદ આવે એટલે બાદશાહ અકબર પણ યાદ આવે જ, કારણકે, આચાર્યમહારાજ અમારિનું જે ભારે પ્રવર્તન કરાવી શક્યા હતા, તે બાદશાહ અકબરને પ્રતિબોધીને તેના દ્વારા જ કરવી શક્યા હતા. અને જયાં આચાર્યમહારાજ તથા અકબર યાદ આવે ત્યાં ચંપાબાઈ પણ યાદ આવ્યા વિના ન રહે. કારણકે, એ બેનો યોગ થવામાં એ બાઈ નિમિત્ત બની હતી. એને લઈને શાસ્ત્રોમાં ઠામ ઠામ એ બાઈ પણ લખાઈ ગઈ છે. અને શ્રી પર્યુષણ અઠ્ઠાઈનાં વ્યાખ્યાન જેવા પ્રસંગે પણ એ બાઈને સદ્ભાવ પૂર્વક યાદ કરવામાં આવે છે.
એ બાઈ મહાતપસ્વિની હતી. અને જેવી તપસ્વિની હતી, તેવી જ માર્ગની જ્ઞાતા પણ હતી. એ બાઈએ છ મહિનાના લાગટ ઉપવાસ કર્યા હતા તે પછીથી કોઈએ છ મહિનાના લાગટ ઉપવાસ કર્યા હોય તેવું સાંભળ્યું નથી. કદાચ કોઈએ કર્યા પણ હોય, પણ ચંપાની તો નોંધ થઈ ગઈ. વર્ષો વીતી ગયાં છતાં એની યાદ તાજી છે. અને વર્ષો સુધી એની યાદ રહેવાની.
એનામાં માર્ગનું જે જ્ઞાતાપણું હતું, એના જ યોગે એ અકબરનાં હૈયા ઉપર સુંદર છાપ પાડી શકી. એણે પોતાનો પ્રભાવ નહિ ગાયો પણ દેવોનો અને ગુરૂનો ગાયો. કેવા દેવોનો આ પ્રભાવ છે, એમ પણ કહ્યું, તે સાથે કહ્યું કે, આવા સદ્ગુરૂ વર્તમાનમાં પણ છે અને એમનું પુણ્યનામ શ્રી હીરસૂરિજી મહારાજા છે. આથી જ અક્બરે શ્રી હીરસૂરિજીને બોલાવ્યા અને શ્રી હીરસૂરિજીનો અકબર સાથે યોગ થયો.
ચંપાએ ભૂલ કરી હોત તો, તો અકબર હીરસૂરિજીને બોલાયત નહિ, અકબર જો બોલાવત નહિ, તો હીરસૂરિજી અક્બરની પાસે જાત નહિ અને એ વિના એ કાળમાં શાસનની જે પ્રભાવના થઈ, તે પ્રભાવના ય થાત નહિ તેમ જ અમારિનું જે પ્રવર્તન થયું તે થાત નહિ. તે કાળમાં ચંપાબાઈ દર્શને જતી તે વખતે સંઘ પણ મહોત્સવપૂર્વક સાથે જતો હતો.
એક દિવસ એવી જ રીતે ચંપાબાઈ દર્શને જતી હતી, તે સમયે અકબરની નજરે તે સરઘસ ચઢ્યું, આખોય સંઘ સંઘના આગેવાનો પણ સાથે હોય અને સહુ એક બાઈને ધામધૂમથી લઈ જતા હોય, ત્યારે એ જોઈને જોનારને આ શું છે ? એ જાણવાનું મન તો થાય જ ને ? અકબરે પાસે ઊભેલા રાજયના મોટા અધિકારીઓને પૂછ્યું, કે શું છે? તે આ મોટું સરઘસ નીકળ્યું છે?
ભવિતવ્યતા સારી હતી એટલે રાજયના અધિકાર ઉપર બેઠેંલા જે જૈન અધિકારીઓ હતા, તપ ઊંચી કોટિનો, તપનો ઉત્સવ જોનારને જોતા રાખે એવો, તપ કરનારને માર્ગનું જ્ઞાન, અને