________________
આ પણ “રાજવૈદ્યની કોઈક આ વિશિષ્ટ પદ્ધતિ હશે.' એમ વિચારી જોવા લાગ્યા.
વૈદ્ય એ પછી રાણીની ડોક જોરથી મરડી નાંખી, રાણી મૃત્યુ પામી. રાજાને ભારે આઘાત લાગ્યો. એ પછી તો બાકીના વૈદ્યોને બોલાવીને પૂછપરછ કરી. બધાએ એક અવાજે કહ્યું કે વૈદક શાસ્ત્રમાં આ રીતનો કોઈ ઉપચાર માથે મટાડવા માટે દેખાડ્યો નથી... છેવટે રાજવૈદ્યને કડકાઈ સાથે પૃચ્છા કરતા એણે તો બધી હકીકત જણાવી દીધી. રાજાએ તેને દેહાંતદંડની સજા કરી.
“અડધો ભણેલો અભણ કરતા ભંડો’ એ વાત આના ઉપરથી સહેલાઈથી * સમજી શકાય છે.
અડધા ભણેલાને અમુક ઉત્સર્ગનો ખ્યાલ હોય, તો એના અપવાદનો ખ્યાલ ન હોય. કોઈકમાં વળી અપવાદનો ખ્યાલ હોય તો ઉત્સર્ગનો ખ્યાલ ન હોય. $ ઉત્સર્ગ-અપવાદ બંનેનો ખ્યાલ હોય તો ય કઈ પરિસ્થિતિમાં ઉત્સર્ગ અને કઈ છે & પરિસ્થિતિમાં અપવાદ....એનો ખ્યાલ ન હોય. વળી એ બધામાં ક્રમ કયો છે ?
એની સમજણ ન હોય. શાસ્ત્રપાઠો આવડે, પણ એનો રહસ્યાર્થ ન આવડે....
એવું ય બને. “ગમે તે પરિસ્થિતિમાં ચિકિત્સા ન કરાવવી” એટલું વાંચીને બધાને છે. ચિકિત્સાની ના પાડતો ફરે. પણ એ ન સમજે કે “આ જિનકલ્પી માટેની વાત છે છે છે, સ્થવિર કલ્પીઓ તો અપવાદે ચિકિત્સા કરાવી શકે.' ,
આવી તો કઈ કેટલીય બાબતોમાં એ પોતે તો મુંઝાય જ, વધુમાં આશ્રિતોને . ય મુંઝવી નાંખે.એટલે ઘણા શાસ્ત્રો વાંચ્યા હોય, ઘણા પાઠો આવડતા હોય ?
એટલે એ જ્ઞાની, એવું માની ન લેવું. અલબત્ત આ બધું જ્ઞાની બનવાનું સાધન છે ખરું, પણ એમાં એકાંત તો નહિ જ. જેની પાસે માત્ર શ્રત આવે અને ચિન્તા છે છે ન આવે, શ્રત પણ તમે કહ્યું એ પ્રમાણે કટકેકટકે આવે, સંપૂર્ણ ન આવે, ક્રમશઃ છું. ન આવે તો એને જ્ઞાની માની ન શકાય. શિષ્ય : તો પછી જ્ઞાની કોણ ?
ઉપાધ્યાય : સમય = સિદ્ધાતો-આગમ-શાસ્ત્રો. એના પદાર્થોનો જ નિશ્ચયાત્મક બોધ ધરાવનાર મહાત્મા જ્ઞાની કહેવાય.
આશય એ છે કે જે મહાત્માએ ટુકડે ટુકડે, અડધો-પડધો શાસ્ત્રાભ્યાસ ન કર્યો હોય પણ વ્યવસ્થિત રીતે આગમોનું ઉંડાણથી વાંચન કર્યું હોય, એના ઉપર ઉહાપોહ કર્યો હોય, જે જે પ્રશ્નો ઉપસ્થિત થાય, તેનું શાસ્ત્રાનુસારી માર્ગદર્શન મેળવ્યું હોય, “આ પદાર્થ આમ હશે. પણ પાકી ખબર નથી' એવું સંદેહ ભરેલું જ્ઞાન ન હોય. તેમ “મને બધી ખબર છે' એવો અતિવિશ્વાસ પણ ન હોય.
'૩૫૦ ગાથાનું સ્તવન ૦ (૬૮) |
લભભભભભભભ -