________________
-- અબજ
– ગોચરીની વિચારણા કરીએ તો | દોષિત ગોચરી વહોરવી, અભક્ષ્ય કે સચિત્ત વસ્તુ પણ વહોરવી, પલ્લા ઓછા રાખવા, મેલા રાખવા,.... આ બધી દ્રવ્ય અવિધિ છે.
કીડીઓના ઉપદ્રવવાળા સ્થાનમાં ગોચરી બેસવું - જે ઘરોમાં અપ્રીતિ થતી હોય એવા ઘરોમાં જવું - નીચકુળના ઘરોમાં ગોચરી જવું - ઘરવાળાની રજા વિના છેક અંદર સુધી પહોંચી જવું – અંધારા વાળા સ્થાનોમાં જવું..... આ બધી ક્ષેત્ર-અવિધિ છે.
ગોચરી વહોરવા જવાનો સમય થયો ન હોય ત્યારે વહેલા ગોચરી જવું - જ બધાના ઘરે રસોઈ જમાઈ જાય, આરામ શરુ થાય એવા સમયે ગોચરી છે જવું.....આ બધી કાળ અવિધિ છે.
મનની આસક્તિઓ પોષવાની ઈચ્છાથી ગોચરી જવું - ગોચરીના બહાને છે સ્ત્રી વગેરેને મળવા - જોવાની ઈચ્છાથી ગોચરી જવું - ભક્તોને ખુશ કરવાના છે ભાવથી ગોચરી જવું - ગોચરી જવું ન હોય છતાં જવું પડે ત્યારે મનના સખત ? તિરસ્કાર સાથે ગોચરી જવું - “દોષિત પણ વહોરી લઈને ઝટ ઝટ આવી જઈશ . છે એવા મલિનભાવ સાથે દોચરી જવું.....આ બધી ભાવ-અવિધિઓ છે.
શિષ્ય!
આ ચારેય પ્રકારની અવિધિઓ વિહાર-વૈયાવચ્ચ-તપ-જપ-સ્વાધ્યાય- છે પ્રતિલેખન-ગુરુભક્તિ-વ્યાખ્યાન-વાચના- વાંચન-લેખન-ચિંતન વગેરે વગેરે ?
સેંકડો આચારોમાં વિચારી લેવી. કેમકે પ્રાયઃ દરેકમાં આ ચારેય પ્રકારની છે છે અવિધિઓ સંભવે છે.
એમાં ય સૌથી વધારે મહત્વની અવિધિ છે, ભાવ-અવિધિ. એ ભાવ-અવિધિના બે પ્રકારો પાડી શકાય.
(૧) જે અભવ્ય જીવો છે, જે ભવ્ય હોવા છતાં અચરમાવર્તી છે, જે ૨ ચરમાવર્તી હોવા છતાં અપુનબંધકપણું - માર્ગાનુસારીપણું પામ્યા નથી. તેઓનો જ આત્મા અપાત્ર છે. તેઓમાં શુભભાવ હોતો નથી. કાં તો આલોકના સુખની તીવ્ર ઈચ્છા, કાં તો પરલોકના સુખની તીવ્ર ઈચ્છા, કાં તો એકદમ શૂન્યમનથી સદ્ભાવ-રુચિ વિના જ સંમૂચ્છિમજીવની જેમ ક્રિયા કરવી.....આ ત્રણમાંથી જ એકાદ વસ્તુ આ જીવોમાં હોય છે. મોટા ભાગે તો ત્રીજી પદ્ધતિ જ હોય છે.
આમાં આલોકના સુખની તીવ્ર ઈચ્છા રૂપ જ ભાવ-અવિધિ હોય, તો તેઓ બાકીની તમામ વિધિ પાળે, તોય તેમનો આચાર વિષાનુષ્ઠાન = ઝેર બની જાય
( ૩૫૦ ગાથાનું સ્તવન ૦ (૩૨)