________________
ගගගගගගණARD
යහයකයකයක
+ પ્રાયઃ તો નિશ્ચયાજ્ઞા વ્યવહારાજ્ઞાઓથી જ ઉત્પન્ન થાય છે. + પ્રાયઃ તો નિશ્ચયાજ્ઞા વ્યવહારાજ્ઞાઓ વિના હોતી નથી, ટકતી નથી. + ભરતાદિ અનંત આત્માઓ માત્ર નિશ્ચયાજ્ઞાથી મોક્ષ પામેલા દેખાય છે ખરા, પણ એની પાછળ વ્યવહારાજ્ઞાઓએ છુપી રીતે અતિ - અગત્યનો ભાગ ભજવ્યો જ છે. ભરતચક્રી પૂર્વભવોમાં ઉત્તમોત્તમ કોટિનું ચારિત્ર પાળનારા હતા, એ વ્યવહારાજ્ઞાના જબરદસ્ત પાલનનો જ આ પ્રતાપ કે આ ભવમાં તેઓ વ્યવહારાજ્ઞા ન હોવા છતાં મોક્ષે જતા રહ્યા.
પણ જેમ છાતી વીંધીને નીકળી ગયેલું તીર દેખાય, તો ધનુષ્ય ન દેખાવા છતાં બધા માની જ લે કે “કોઈક ધનુષ્યમાંથી આ તીર છૂટ્યું છે.” ધનુષ્ય વિના આ તીર અહીં આવી જ ન શકે, અને છાતી વીંધી જ ન શકે.
સણસણતી ગોળી આવી હોય, વાગી હોય તો જોનારા સમજે જ કે “કોઈક બંદુકમાંથી જ આ ગોળી છૂટી છે, એ વિના આ રીતે શરીર વીંધાઈ જવું શક્ય જ નથી.”
એ જ,રીતે નિશ્ચયાજ્ઞાઓ દેખાય, ત્યારે બુદ્ધિમાનો સમજી જ લે કે “કોઈક વ્યવહા૨ાજ્ઞાઓથી જ આ નિશ્ચયાજ્ઞાઓ આવી છે, એ વિના નિશ્ચયાજ્ઞાઓ આવી ન શકે. ભલે આ ભવની એ વ્યવહારાજ્ઞાઓ ન દેખાય, પણ પરભવની તો વ્યવહારાજ્ઞાઓ હોવી જ જોઈએ.”
આમાં
વ્યવહારાજ્ઞાઓ નિશ્ચયાજ્ઞાને લાવી જ આપે એવો એકાંત નથી. પણ મોટા ભાગે આવું જ બને.
વ્યવહારાજ્ઞાઓ જ નિશ્ચયાશા લાવી આપે એવો એકાંત નથી, પણ મોટા ભાગે આવું જ બને.
લોચ, વિહાર, ગોચરી, સ્વાધ્યાય, તપ, વૈયાવચ્ચ વગેરે વગેરે હજારો વ્યહારાજ્ઞાઓ જિનેશ્વર દેવની જ આજ્ઞા છે, એ વાત સાચી પણ એ હિત કરે જ એવો નિયમ નથી. પૂર્વે જણાવી દીધું તેમ (૧) અભવ્યજીવો (૨) ભવ્ય છતાં અચરમાવર્તી જીવો (૩) ચરમાવર્તી છતાં માર્ગાનુસારીપણાના અપુનર્બંધકપણાના ગુણો વિનાના જીવો..... આ જીવો ગમે એટલી વ્યવહારાજ્ઞાઓ પાળે એ નકામી છે, મોક્ષ માટે અનુકૂળ નથી.
આ હકીકત છે, માટે જ જેઓ એકાંતે એને મોક્ષમાર્ગ માની લે છે.
૩૫૦ ગાથાનું સ્તવન (૧૧૧)
=
GOO