________________
hપને જે તપ ગણી તુચ્છકારે, માર્ગાષ્ટ ભારેકમી તે, દુગતિગામી ધ..
ધનતા, ધન, ૨૦
બુદ્ધિવાણી બળથી પરખે છે
ધી અનુભૂતિ થાય. ક્ષયપક્ષમભાવની પ્રસન્નતા પ્રગટે. દિવસ દરમ્યાન જે કોઈપણ રાગ-દ્વેષ થી રિ થયા હોય એના અનુબંધો તોડી નાંખવાનું અજોડ શસ્ત્ર છે આ ૧૬ ભાવનાઓથી ભાવિત થવું છે વી તે.
ઉપાધ્યાય વિનયવિજયજીએ ખરેખર કમાલ કરી છે. આ ગ્રંથ રચીને ! હા ! એના આ ૨ રાગો આવડવા કે એ ન આવડે તો ય એના અર્થો આવડવા ખાસ જરૂરી છે.
આ ૧૬ ભાવનાઓ કરતા પણ વધુ ઉંચી, વધુ કઠિન છે, આત્મા સ્વરૂપની ભાવના. વી. આ આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપને નિહાળવું. એનું ચિંતન કરવું એને આત્મસાત કરવું. પર પણ એ આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપના સંવેદન માટે અત્યંત ઉપયોગી ૧૬ ભાવનાઓ જ છે. જે વી એમાં જીવ ઓતપ્રોત બની જાય તો મનના સંકલેશો જડમૂળથી વિનાશ પામ્યા વિના ન રહે. વી.
મનમાં ઉત્પન્ન થનારા રાગ-દ્વેષોને અટકાવવા કે ઉત્પન્ન થઈ ચૂકેલા રાગ-દ્વેષને શાંત ર કરવા માટે આ આત્મસ્વરૂપચિંતન, ૧૬ ભાવનાઓ કેવી કેવી રીતે ઉપયોગી થાય છે? અને વી, એના દ્વારા મનોગુપ્તિની પ્રાપ્તિ થાય છે એ આપણે કેટલાક ટુચકાઓથી જોઈએ. વી આ (૧) સંસ્કૃત ટીકાઓ, ગુજરાતી કાવ્યો, ઐતિહાસિક પુસ્તકો વગેરે રચનારની લોકો છે. (૨ખૂબ અનુમોદના કરે અને એના દ્વારા એ સર્જક જીવને અહંકાર ખૂબ જાગે એ શક્ય જ છે. ૨) વો “એને પોતાની શક્તિનો અહંકાર છે' એ ઓળખવાની નિશાની એ કે જ્યારે કોઈ એની વી. ૨ ટીકામાં, એના કાવ્યોમાં, એના પુસ્તકાદિમાં ભુલ કાઢે ત્યારે એ સહી ન શકે, બેબાકળો બની ? (3 જાય, ઉદ્વિગ્ન બની જાય.. વી ભણનારા વિદ્યાર્થીઓએ ગણેલા દાખલાઓમાં શિક્ષક ભુલ કાઢે તો એમાં વિદ્યાર્થીઓને વ શું ખોટું નથી લાગતું કે ગુસ્સો પણ નથી આવતો કેમકે એ અવસ્થામાં તેઓને અહંકાર નથી. વી, જ્યારે શિક્ષકે ગણેલા દાખલામાં કોઈ વિદ્યાર્થી ભુલો બતાવે અને ખરેખર એ મહત્ત્વની ભુલવી ન હોય તો શિક્ષક એ વિદ્યાર્થી ઉપર ક્રોધે ભરાયા વિના ન રહે. કમસેકમ અરુચિ તો કરે જ. છે એજ પરિસ્થિતિ અહીં સર્જાતી હોય છે. વીઆવા વખતે કર્તુત્વભાવને ભગાડી દઈ સાત્ત્વિભાવને આત્મસાત કરવો એજ શ્રેષ્ઠ 9). છે ઉપાય છે. મહોપાધ્યાયજી કહે છે કે પાનિ વવિદિતાનિ તૈશ વાવયનિ વારથિત વી
પ્રવચ ફર્જ શ્રયનૈઋષિ સમાચૅ રોમીત્યમમચ : I કોઈક વિદ્વાન મુનિ શું Sી ઉત્કૃષ્ટ ગ્રંથાદિની રચના કરે અને લોકો એની ખૂબ પ્રશંસા કરે ત્યારે એ મુનિએ આત્માને વી. છે ભાવિત કરવો જોઈએ કે “ચેતન ! તું ક્યાં આ ગ્રંથનો કર્તા છે? અક્ષરો ભેગા મળીને પદો છે જ બને છે. પદો ભેગા મળીને વાક્યો બને છે. અને વાક્યો ભેગા મળીને ગ્રંથ બન્યો છે. આમાં ર.
=
-
=
=
=
હર હરીહરી અષ્ટપ્રવચન માતા • (૨૧) વીર લીલી