________________
કૂવા-વાવ-તળાવ આદિમાં પાણી, અંદરની સરવાણી ફૂટે છે તો ટકી રહે છે, નહિતર તરત સૂકાઈ જાય છે. એક પંખી પણ ત્યાં જતું નથી.
જળની આ સરવાણીનું ઉદ્ભવસ્થાન ધરતીનું પેટાળ છે. તેમ જ્ઞાનપ્રવાહની સરવાણીનું ઉદ્ભવસ્થાન આત્મા છે. એટલે આત્મદષ્ટિવંત આત્મા સદાય આ જ્ઞાનપ્રવાહથી છલોછલ રહે છે. સંસારમાં રહેવા છતાં તેમાં આસક્ત થતો નથી. ઉત્તમ શ્રતની ઉત્તમ પ્રકારની પરિણતિ તેને થતી હોય છે, કારણ કે અંદર સબોધની સરવાણી વહેતી હોય છે.
બલાદષ્ટિ બંધ થઈ જાય તો આ સરવાણી અટકી જાય, જીવનમાં અજ્ઞાનનું જોર વધી જાય, વિષય-કષાયના તોફાન વધી જાય. પરભાવરમણતા સુખદાયી લાગે.
આવા જીવનને મરૂભૂમિના થળપ્રદેશ સાથે સરખાવ્યું છે. કારણ કે આવા પ્રદેશમાં આવેલા કૂવામાં પાણી નથી હોતું. કહેવાય કૂવા પણ પાણી વગરના. તેમ દેખાવમાં માણસ એવા આપણે પણ આ સરવાણી સિવાય પેલા કૂવા જેવા બની રહીએ.
આ સરવાણીયુક્ત જીવનમાં આત્મા આગળ રહે છે. આત્માના ગુણો આગળ રહે છે. આત્મદષ્ટિ અકબંધ રહે છે. સંસાર પાછળ રહે છે. સાંસારિક સુખની ખેવના ખોરવાઈ જાય છે. સંસાર ખાલી કૂવા જેવો ભેંકાર લાગે છે. તેમાં ડોકિયું કરવાનું મન પણ થતું નથી.
૫૪ ..
.................. આઠ દૃષ્ટિની સઝાય
