________________
કરે છે, ભાવપૂર્વક સુખશાતા પૂછે છે તેને આ યોગનું સુયોગ્ય ફળ મળે છે.
તાત્પર્ય કે આવો યોગ ખાલી જતો નથી, આવી ક્રિયા બાતલ જતી નથી, પણ તેમાંથી શુભ ગતિ આદિ ઉત્તમ ફળ જન્મે છે.
શુદ્ધ ભક્તિના બળે, આત્મભાવમાં સ્થિર બનેલા મુક્તિરસિક જીવને આ ત્રણે અવંચક યોગ અમુક પ્રમાણમાં સુલભ બને છે. કારણ કે મિત્રા દૃષ્ટિની ક્ષમતા એટલી જ હોય છે.
જે યોગ ખાલી જાય, નિષ્ફળ નીવડે તે વંચકયોગ કહેવાય. ખાલી કૂવામાં નાખેલા ઘડાને પાણીનો યોગ ન થવો તે પંચક યોગ કહેવાય, તેમ કુગુરૂના યોગે આત્મરતિ નહિ જાગવારૂપ અવજોગને વંચક યોગ કહ્યો છે.
પંચકયોગ, આત્માને આત્મયોગથી, યોગના બીજથી વંચિત રાખે છે.
યોગબીજ એટલે આત્માનો અણસાર કરનારું બીજ. અનાત્મભાવની ઊંડી ગર્તામાં ખૂંપેલા જીવને જોમ પ્રદાન કરનારા પ્રત્યેક અવસરમાં યોગ કે બીજ રહેલું છે એમ મહર્ષિઓ ફરમાવે છે.
એટલે શ્રી જિનભક્તિ, સુગુરૂભક્તિ, શ્રુતભક્તિ, ચૈત્યભક્તિ આદિમાં વધુમાં વધુ રસ કેળવવો તે મન-વચનકાયાના યોગોને આત્માનુકૂળ બનાવવાનો શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે.
... આઠ દૃષ્ટિની સજ્ઝાય
૨૬
...........