Page Text
________________
૮૨]
શ્રી આનંદઘન-વીશી એકઠાં કરેલાં દળિયાંના એ અહીં બે ભાગ પાડી દે છે. એક વિભાગમાં એ અંતર્મુહૂર્ત કાળ ભેગવાય તેટલે તેને પુંજ કરે છે અને બીજા વિભાગમાં સહુજ ઊણાં એક કડાકડિ સાગરેપમ કાળમાં વેદ્ય મેહનીય દળિયાં રહ્યાં હતાં તેમાંથી અંતર્મુહર્તાનાં ઓછાં કરે છે. આવી રીતે કરેલા બે પુંજમાંથી અંતમુહૂર્ત કાળનાં દળિયાંવાળો નાને પુંજ હતું તેને એ ક્ષય કરે છે અને બાકીના પુજને ઉપશમાવી દે છે. અંતમુહૂર્ત કાળ એટલે ૪૮ મિનિટથી સહેજ એ છે કાળ. ઉપશમાવવું એટલે અંદર પડી રહે તેમ દાબી દેવું. જેને તાત્કાલિક ઉદય ન થાય, તેમ જ સર્વથા નાશ ન થાય, તેને ઉપશમ કહેવાય છે. આ રીતે અનિવૃત્તિકરણે પ્રાણી બે કાર્ય કરે : મિથ્યાત્વ સ્થિતિના બે ભાગ કરી અંતકરણ કરે, નાના પુંજને ક્ષય કરી નાખે અને તે જ ક્ષણે એને ઉપશમ નામનું સમ્યકત્વ ઉત્પન્ન થાય. આનું નામ “અંતરકરણ”. અંતરકરણને પ્રથમ સમયે સમક્તિની પ્રાપ્તિ થાય અને એ રીતે થતું આ અનિવૃત્તિકરણ નામનું ત્રીજું કરણ તે ચરમકરણ સમજવું. આવશ્યકમાં કહ્યું છે કે અનાદિ કાળચકમાં ભમતાં પ્રાણી કર્મોને ખપાવીને “નદીગળપાષાણ” ન્યાયે યથાપ્રવૃત્તિકરણ કરે, એટલે નદીની અંદર પથ્થર અથડાતે-કુટાતે ગોળ થઈ જાય એ રીતે આગળ વધતાં એણે કદી ભેદી નથી એવી રાગદ્વેષની ગાંઠને એ ભેદે અને એ માટે એ અપૂર્વકરણની આકરી વધારાને ઉપયોગ કરે અને પછી બહુ કર્મોને ખપાવે તે વખતે મિથ્યાત્વનાં દળિયાં ઉદય આવે તેને ક્ષય કરે અને ઉદયાભિમુખ ન થયાં હોય તેને ઉપશમાવે, એટલે ઉદીરણાદિક કરણના જેરથી પણ જે દળ વિપાકેદય કે પ્રદેશદયમાં જઈ ન શકે તેને દાબી દે.
મિથ્યાત્વનાં દળિયાંમાં આવી રીતે અંતર પાડવામાં આવે તે વખતે પ્રાણીને જે આનંદ થાય તેની સરખામણ આકરા રણમાં ઉનાળાના કાળમાં બપોરના બાર વાગે લૂ અને તાપથી પ્રાણી વિહવળ થયેલ હોય તે વખતે કોઈ એના પર બાવનાચંદનનાં છાંટણ કરે અથવા એને oasis (રણમાં લીલે પ્રદેશ) મળી જાય તે વખતે જેવો આનંદ થાય અને એ શાતા પામે તેવી તેની અદ્દભુત આનંદમય પરિસ્થિતિ થઈ જાય છે. આ આનંદ અનિવૃત્તિકરણને અંતે અને અંતર કરણને પ્રથમ સમયે પ્રાણને થાય છે. એ વખતે એના ગાઢ તિમિર અજ્ઞાન મિથ્યાત્વમાં તીવ્રતા ઓછી થઈ જાય, એના આકરા (અનંતાનુબંધી) કષાયે ખસી જાય અને મિથ્યાત્વે તેને નિપજાવેલે ચાલ આકરે પરિતાપ મટી જાય. જે મિથ્યાત્વના જેરે પ્રાણી સંસારમાં રખડતે હતું અને અનાદિકાળથી જેની જાળમાં એ ફસાયેલું હતું તેને અંત આવતે જોઈ એને ખૂબ આનંદ થાય છે અને પછી એને સમક્તિની પ્રાપ્તિ થાય એટલે એની પ્રગતિ થતી જાય છે. એ સમક્તિ કેવું હોય, એના પ્રકાર કેટલા હોય અને એક વાર સમક્તિ પામેલા પ્રાણીને વિકાસ કઈ ધારાએ વધે તે ચેથા અભિનંદન સ્વામીના સ્તવનમાં આવશે. અહીં તે ચરમપુગળપરાવર્તમાં ત્રીજા અનિવૃત્તિકરણ સુધી પ્રાણું આવ્યું.
ભવપરિણતિ પરિપાક’ એટલે સંસારમાં પરિણમન પામી જવાની ચાલું ટેવને છેડે આવે ત્યારે. ભવ એટલે સંસાર. આ ચેતનને મૂળ અસલ સ્વભાવ તે અનંત જ્ઞાન, અનંત
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |