Page Text
________________
હું : શ્રી અજિતનાથ સ્તવન
[ ૪૭
કરનાર ઇચ્છિત વસ્તુને, એના લાભકારક અને પરિપૂર્ણ અંશે ખરાખર કહે તેવા માણસો તે આ દુનિયામાં ભાગ્યે જ સાંપડે છે, કવિચિત જ મળી આવે છે.
ટમે—અને તક વિચાર કરતા વાદપર'પરાવચન વિતંડા થાય છે, કુયુક્તિના પાર કોઈ પામતા નથી. અભિમત જે આગમષ્ટિ વસ્તુગત મધ્યસ્થભાવે હઠ વિના જે કહે તેવા પુરુષ સ’સારમાં ઘેાડા દીસે છે. બીજા શ્રી અજિતનાથ. (૪)
"
વિવેચન—ત-ન્યાયને માગે પથ નિહાળવાના ઉપાય વિચારતાં આખું જૈન તત્ત્વજ્ઞાન તને અનુકુળ, એને આખા નયવિભાગ, સપ્તભંગી, મોક્ષમાર્ગનું વાહીપણું વગેરે અનેક બાબતો તર્કની સાથે, તની કસેાટીમાં ખરાખર મેળ ખાય તેવી છે. અને ‘સ્યાદ્વાદરત્નાકર અનેકાંત જયપતાકા ' અને ૮ સન્મતિતક ' આદિ ગ્રંથ અને તત્ત્વા પરની મહાન ટીકાએ તથા ‘ ખ’ડનખાદ્ય ' જેવા તર્કના આકર ગ્રંથાના વિચાર કરતાં અથવા · સ્યાદ્વાદમ’જરી ’ આદિ અનેક ગ્રંથવૈભવના ખ્યાલ કરતાં ન્યાય કે તર્કના એ જમરજસ્ત કિલ્લા હક કરી નાખે તેવા છે. પણ ન્યાય અને તર્કના પતિ ચેત્...( એમ ધારતા હો તો.......નહિ.) એ રીતે શ’કા–જિજ્ઞાસા અને ચર્ચાને એમાં એટલું બધું સ્થાન છે કે એને પાર જ આવે નહિ. એક આત્માની સિદ્ધિમ આયુષ્ય પૂરું થઇ જાય એટલા ગ્રંથા હાય કે એક પરભવ હાય કે નહિ એની વિચારણા અને ચર્ચામાં અરધા ભવ પૂરા થઈ જાય તેટલી રાત-દિવસ ચર્ચા ચાલે ત્યાં પાર કયાં પમાય ? અને ચર્ચા કે પ્રશ્નપરપરા, શકાસમાધાન કે વાદવિવાદનુંતા એવું છે કે એની ઝપટમાં પ્રાણી આવે તે પછી એક વાતમાંથી ખીજી અને બીજીમાંથી ત્રીજી–એમ ચાલ્યા જ કરે છે. ઘણીવાર તક પર પરાની રમઝટમાં કાંથી વાત શરૂ કરી હતી અને કઈ વસ્તુથી સિદ્ધિ માટે દલીલબાજી આદરી હતી, તેનું પણ ધ્યાન રહેતું નથી અને વાદવિવાદનું રૂપ લઇ અનેકવાર અંગત આકાર પકડી લે છે. અને કેટલીક વાર ચર્ચા શરૂ કર્યા પછી કઈ બાબતની ચર્ચા ચાલી હતી તે વીસરાઈ જતા આડે રસ્તે ઊતરી જવાય છે. અને કેટલીક વખત કયા ગ્રંથેને કે કયાં વચનાને આધારભૂત-પ્રમાણભૂત ગણવાં તેની આડચર્ચામાં મૂળ વાત વીસરાઈ જાય છે. તની વાત જેટલી તત્ત્વને લાગે છે, તેટલી જ ક્રિયામાગને પણ લાગુ પડે છે. આત્મા છે કે નહિ વગેરે તત્ત્વની બાબતમા તમેટાં રણાંગણા રચે છે તેટલી જ ગંભીરતાથી ક્રિયામાગના ઝઘડામાં તર્કના ભારે દુરુપયોગ થાય છે અને સામસામા આક્ષેપના મારચા મ`ડાય છે. અને કેટલીક વાર તા છાવણીએ બધાઇ જાય છે. તેા ઉપાધ્યાય શ્રી યશેોવિજયજી કહે છે તેમ
वादांश्च प्रतिवादांश्च वदन्तो निश्चतान् तथा ।
तत्त्वान्त नैव गच्छन्ति तीवपीलकवद् गतौ ||
(વાદવિવાદ અને પ્રતિવાદ કરતાં ઘાંચીની ઘાણીની ગતિ થાય છે, તેમાં તત્ત્વના પાર પમાતા નથી.) અને ઘાણીની માફક ગોળ ગતિ (arguments in a circle ) બહુ ભયંકર ચીજ છે; પણ વાવિવાદ કરનારને ખૂબ સુલભ છે. તેએની પાંતાની વાત સાચી કરવાની પદ્ધતિ જરા ધ્યાનપૂ`ક નિરીક્ષણ કરી હોય તે એમાં તાકી છેડો આવે કે કોઈ ચર્ચા
| SR No. | 005730 |
| Book Title | Anandghan Chovisi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai |
| Publisher | Mahavir Jain Vidyalay |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 540 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 12 MB |