________________
૨૩-૧: શ્રી પાર્શ્વનાથ જિન સ્તવન
[૪૪૧ પડે એમ નથી. આ સ્યાદ્વાદના ખુલાસા ઉપરઆ અનેકાંતવાદ ઉપર-નયને આખે સિદ્ધાંત રચાયેલું છે. આ વિભાગ અથવા આ સ્તવનને કોઈ પણ ભાગ ન સમજાય તે ગુરુ મહારાજ પાસે તે સમજવામાં અને ખુલાસા પૂછવામાં જરા પણ શરમાવું નહિ. ઘણી વખત ખુલાસા પૂછવામાં એક જાતને ભય રહે છે અને તે કારણે પ્રાણી મનમાં મૂંઝાય છે. આ મૂંઝવણ દૂર કરી શંકા થાય ત્યારે ચોખવટ કરવા માટે ખુલાસા પૂછવા; એમાં જરા પણ શરમાવા જેવું નથી. એને બદલે મનમાં શંકા રાખવી એ વધારે ખરાબ છે. સંસ્કૃતમાં એક નિયમ છે કે નંરાત્મા વિનરતિ-જે પિતાના મનમાં શંકા રાખે છે તેને અંતે વિનાશ થાય છે. આ વિનાશથી બચવા માટે ખુલાસા સારું સાધન પૂરું પાડે છે. મનમાં હવાનું અને ગૂંચમાં સબડ્યા કરવું એ ડહાપણની વાત નથી.
આ સ્તવનનો અર્થ લખવામાં મને અનેક વાર ગૂંચવણ થઈ છે અને કેઈ કોઈ ગૂંચ તે મેં તદ્યોગ્ય સ્થાને રજૂ પણ કરી છે. એવી જાતની શંકા બતાવવાથી આપણામાં રહેલ અજ્ઞાનતા પ્રકટ થાય છે તે બીવાની વાત નથી, પણ મનમાં શંકા રાખવી તે તે બેવડો સડો છે અને તે નિરાદરણીય છે. આટલી પ્રસ્તાવના સાથે આપણે આ સ્તવનને સમજવા યત્ન કરીએ.
સ્તવન
(રાગ સારંગ, રસિયાની દેશી) ધ્રુવપદ રામી હે સ્વામી હમારા, નિકામી ગુણરાય, સુગ્યાની; નિજગુણ કામી હે પામી તું ઘણી, ધ્રુવે આરામી હો થાય. સુવ ધ્રુવ ૧
અથ–હે નિશ્ચળ-શાશ્વત પદ રમણ કરી રહેલા ! અને તે અમારા સ્વામી ! આપ તે કોઈ જાતની કામના રાખનારા નથી. અને અનેક ગુણેમાં રાચનારા છોઅનેક ગુણોના સ્વામી છે. અને આપે તે સુંદર જ્ઞાન-કૈવલ્ય મેળવ્યું છે–પ્રાપ્ત કર્યું છે. આપ તે આત્મિક ગુણોના ઇચ્છુક છે, આપને પિતાના શેઠ તરીકે જે મેળવે તે હંમેશને માટે આરામમાં નિજાનંદમાં મોજ કરનારે થાય. (૧) - પાઠાંતર–“રામી’ સ્થાને પ્રતમાં “રામ” લખેલ છે. સ્વામી’ને બદલે પ્રતમાં “સ્વામિ” લખેલ છે; ભીમશી માણેક પણ એમ જ છાપે છે. “નિઃકામી' સ્થાને પ્રતમાં નિષ્કામી લખ્યું છે. “ કામ”: વાળાએ “ મિ” લખેલ છે, “પામી’ સ્થાને પ્રતમાં ‘પામિ” લખેલ છે. “ આરામી’ સ્થાને પ્રતમાં “આરામિ' લખેલ છે. છેલ્લા પાદમાં ભીમશી માણેક “સુ” કે “સુગ્યાની” છાપતા નથી. (૧) | શબ્દાર્થ –ધ્રુવપદ = હમેશ છે છે ને છે એવું નિશ્ચયી, અચળ સ્થાન. રામી = રમણ કરનાર, આરામ કરનાર, સ્વામી = શેઠ, ઉપરી, માલેક, હમારા = અમારા, આપણા. નિ:કામી = નિષ્કામી, ઈચ્છા વગરના. ગુણરાય = ગુણાના રાજા, ગુણોના ઉપરી. સુગ્યાની = સારા જ્ઞાનવાન, કેવળજ્ઞાન યુક્ત, કેવલી. નિજગુણ = પિતાના આત્માના મૂળ ગુણ. કામી = ઇચ્છનારા, ભજનારા. શેધનારા. પામી = મેળવી. તું ધણી = આપ જેવા શેઠને, ધ્રુવ = હમેશના, શાશ્વત, સ્થાયી, આરામી = આરમ મેળવનાર, શાંતિ પ્રાપ્ત કરનાર, હે = જરૂર. થાય = નીપજે, બને. (૧)