Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 451

૪૩૨]
શ્રી આનંદઘન વીશી મેહદશા ધરી ભાવના રે, ચિત્ત લહે તત્વવિચાર; મન વીતરાગતા આદરી રે, પ્રાણનાથ નિરધાર. મન. ૧૪
અર્થ–મેં મેહદશાથી આ ભાવના અત્યાર સુધી ધારણ કરી છે, પણ હવે તત્ત્વને -મુદાને વિચાર કરીને જેના સર્વ રાગદ્વેષ ગયા છે એવી સ્થિતિ સ્વીકારી છે. મારા પ્રાણનાથ! આ વાત ચોક્કસ છે. (૧૪)
ટબો–એમ મેહની દશા-રાગદશા કંતરૂપ ભાવતાં ભાવતાં ચિત્તમાં તત્વવિચાર ઉપને, તે ? વીતરાગ નીરાગ અવસ્થા પ્રાણનાથે આદરી તે માટે (૧૪)
વિવેચન હવે રાજીમતી ઠેકાણે આવી જાય છે. અત્યાર સુધી રથ પાછો ફેરવવાની વાત કરતી હતી તેને બદલે હવે ભાવના કરે છે, તેમનાથના કામને સમજે છે અને પિતે પણ તે રસ્તે જવાનો નિર્ણય કરે છે. એ નેમનાથને છેડી દઈ બીજાને પરણવાનો નિશ્ચય નથી કરતી, એ તો પિતાની જાતને વાગદત્તા માને છે અને તેમનાથે જે રસ્તે લીધે તે જ લેવાને માર્ગ પિતા માટે પસંદ કરે છે. જેમ ગૌતમસ્વામી-ઈદ્રભૂતિ–પ્રથમ ગણધરને પ્રથમ તે એમ થયું કે લેકવ્યવહાર છે કે મરણ વખતે છોકરા-છોકરીને પાસે બેલાવે; અને મહાવીરસ્વામીએ તે મને બોલાવવને વ્યવહાર ન જાળવતાં દૂર મોકલ્યું ઃ આ વિચાર ક્ષણવાર આવ્યા પછી એ એકત્વભાવના ઉપર ચઢી ગયા અને પ્રભુ તે ખરેખરા વીતરાગ હતા આ જીવ એકલે આવ્યું છે અને એટલે જવાનું છે એ ભાવના ભાવતાં રાગ તજી બેઠા; તેમ જ રાજીમતી પણ આટલાં મેણુ સંભળાવ્યા પછી તેમનાથની વીતરાગતા આરપાર જુએ છે અને તેમનાથ એમ જ કરે એવો તત્ત્વવિચાર કરી પોતે પણ નેમનાથનું અનુકરણ કરવા નિર્ણય કરે છે. આ દિશાપલટો અમુક ક્ષણે થાય છે, પિતાની ખરી વસ્તુસ્થિતિને ખ્યાલ થાય છે અને માર્ગદર્શન થતાં નેમનાથને સત્ય સ્વરૂપે ઓળખે છે. તે ફેરફાર સમજવા આપણે પ્રયત્ન કરીએ. તે બોલે છે કે –
મેં અત્યાર સુધી જે વિચાર કર્યા તે રાગના-મોહના વિચારો હતા. હવે તત્વવિચારણા કરું છું ત્યારે મને સમજાય છે કે પ્રાણનાથે તે ખરેખરી વીતરાગતા સ્વીકારી છે. હું તેમની પત્ની ત્યારે જ ખરી કે તેમણે મારે હાથ ન પકડ્યો તે મારા માથા ઉપર તેમના હાથને
પાઠાંતર– દશા” સ્થાને પ્રતમાં “દસા” પાઠ છે. “ભાવના’ સ્થાને “ભાવતાં પાઠ પ્રતમાં છે વીતરાગતા’ સ્થાને પ્રતવાળા વિતરાગતા” લખે છે; ભીમશી માણેક “વીતરાગ મન’ પાઠ આપે છે. “આદરી’ સ્થાને પ્રતમાં “આદરિ' પાઠ છે. (૧૪). | શબ્દાર્થ–મેહદશા = સંસારમાં મૂંઝાવાની સ્થિતિ. ધરી = લઈ પ્રાપ્ત કરી, ધારણ કરી. ભાવના = વિચાર, ચિંતવન. ચિત્ત = દિલ, મન, લહે – લે કરે તત્વવિચાર = સાત્ત્વિક અંતિમ ધારણા, છેલ્લે નિણય. વીતરાગતા = નિમંમતીપણું, રાગત્યાગ. આદરી = સ્વીકારી, લીધી, કબૂલી. પ્રાણનાથ = હત્યનાથ, પતિ. નિરધાર = ચકસ જરૂર. (૧૪)