Anandghan Chovisi

SR No.: 005730
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal kapadia, Ratilal D Desai
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 1985
Total Pages: 540
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 12 MB

Page 422

ર૧ : નમિનાથ જિન સ્તવન
[૪૦૩ વામાં આવ્યું છે; અને જૈનદર્શન તે સ્થાનને પિતાની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરે છે. એ અવયવ પ્રાપ્ત કરવાને અંગે જૈનદર્શન ઉપર કાંઈ મહેરબાની કરવામાં આવેલ નથી, પણ તે સ્થાન તેણે વાસ્તવિક રીતે પ્રાપ્ત કરેલ છે. આ સુંદર સ્થાન મેળવીને તેણે પિતાનો યોગ્ય મહિમા સિદ્ધ કરી આપે છે અને સર્વ દૃષ્ટિબિન્દુઓ ઉપરાંત તે પ્રમાણસત્ય સ્વીકારતું હોવાથી તે બધી રીતે યોગ્ય છે. તેનાં બે અંગ છે: ૧. બહિરંગ અને ૨. અંતરંગ. બાહ્ય ક્રિયા કરવી, ઉપર ઉપરથી સમાચારી પાળવી, ચરણસિત્તરી અને કરણસિત્તરી પાળવી તે બહિરંગે જૈનધર્મ છે. અને રાગદ્વેષને સર્વથા ત્યાગ કરી આત્માના ગુણે પ્રગટ કરવા તે એને અંતરંગ વિભાગ છે. આ વૈરાગ્ય વિભાગ છે અને તેમાં આત્માના અનેક ગુણે કેમ પ્રાપ્ત કરી શકાય તેને અંગે કારણ અને પરિણામ સાથે બતાવવામાં આવેલ છે. આવી રીતે બતાવેલ બહિરંગ અને અંતરંગ જૈનદર્શનનું સ્થાન સમયપુરુષના અવયવ તરીકે મુકરર કરવામાં આવ્યું. એના બહિ. રંગ અને અંતરંગ વિભાગને જે બતાવવામાં આવ્યા છે તે અક્ષરેઅક્ષર અનુસર, એટલે આવશ્યક પડિલેહણાદિ એના બહિરંગ અને રાગદ્વેષ અને ત્યાગભાવ અને અંતરંગ વિભાગ વગર અપવાદે કે વગર શંકાએ અનુસરે અને તે બન્ને વિભાગને બહલાવવા–તે રીતે એની ઉત્તમાંગ તરીકે ગણના થાય છે. આ રીતે જૈનદર્શનને સમયપુરુષના મગજનું-માથાનું સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે.
અહીં અક્ષરન્યાસની વાત કરી તે અક્ષરમાં વધારે, ઘટાડો કે આગળપાછળ ન કરતાં જે રીતે તે અક્ષરે બતાવવામાં આવ્યા છે તે રીતે જ તેની સ્થાપના કરવાનો અને તેનું સેવન કરવાને આગ્રહ બતાવવામાં આવ્યા છે. એટલે અમુક મુદ્રાએ “જય વિયરાય’ કહેવું કે અમુક મુદ્રાએ નમુત્થણ” કહેવું, તેને તે પ્રકારે જ કહેવું એ અક્ષરજ્યાસરૂપ પૃથ્વીનું આરાધન છે. અને તે જ પ્રમાણે અનુસરણ કરવું એ જે સાથે સાથે આગ્રહ રાખે છે તે એને સેવે છે, પૂજે છે, આરાધે છે. - Six schools of Indian Philosophy' પુસ્તકમાં છે. મેકસમ્યુલરે બૌદ્ધ, સેશ્વર સાંખ્ય, નૈયાયિક, વૈશેષિક, વેદાંત અને નિરીશ્વર સાંખ્યની ગણના કરી તેનું વિસ્તૃત વર્ણન આપ્યું છે. સુષ્ટિકર્તા ઈશ્વર છે એમ જૈને ન માનતા હોવાથી તે (જૈન) હિંદ-ભારતની છ સ્કૂલમાં આવતા નથી એમ તેઓની માન્યતા અનુમાનથી જણાય છે.
- જેનું જ્ઞાન ન્યાયતમાં ખૂંચેલ હોય તેમને ગુણરત્નસૂરિવિરચિત “ષડ્રદર્શનસમુચ્ચયની ટીકા જોવાથી આ દશનેને ખ્યાલ આવશે. મૂળ હરિભદ્રસૂરિના ૮૭ લોકોને તેમને વૃત્તિ કરીને હજાર કલેકમાં અવતરણ કર્યું છે.
આ પ્રકારનું જિનદર્શનનું સ્થાન સમજી તેને અક્ષરશઃ રાપી આરાધના કરે અને સર્વ દષ્ટિબિંદ ધ્યાનમાં રાખી તેને સેવે તે પ્રાણી, તે દર્શન પ્રમાણે હમેશને માટે મુક્તિના સુખને મેળવે. જૈનદર્શનનું સ્થાન સમયપુરુષને અંગે શું છે, તે આ ગાથામાં જણાવ્યું. આ ઘણી અગત્યની વાત હોવાથી જૈનદર્શન સંબંધી થોડી ભલામણ આવતી થોડીક ગાથામાં કરશે. (૫)